Ölülər bizi eşidir - Quran və sünnə işığında 1-ci hissə.
Diqqət! Bu araşdırma 313NEWS.NET-ə məxsusdur. Bu mövzuda çox əhatəli araşdırma olduğundan sizlərə də təqdim edirik.
Sələfilər hələ də elə düşünür ki, Allah burada "Eşitmək" sözünü həqiqi/hərfi mənada deyib və Quranda məcaz (bədii ifadə) yoxdur?
Ən Nəml surəsinin mənası 27:80
Sələfilər əllərindən gələni edirlər ki, öz istəklərinə uyğun olaraq yuxarıdakı hədislərin mənasını dəyişsinlər. Bizim söylədiyimiz kimi bu hədisin səhabələr tərəfindən eyni mənada işlədilməsi onlara bunu dəyişməyə yol vermir. Burada göstərilən 2-ci hədis yuxarıdakı hədisi təsdiqləyir.
Ölülər
eşidirmi?
1.
Mövzunun
tarixi əsası və əhəmiyyəti
Mövzunun tarixi əsası və əhəmiyyəti
İlk
sələfi alimlərinin fətvaları
İbn Abi Dünya, İbn Abdul Bərr, Əl
Qurtubi, İbn Əl Qayyim və əş-Şənqiiti kimi müasir dövrümüzün demək olar ki,
bütün böyük sələfi qəhrəmanları ölülərin bizi eşidə bildiyi fikrində idilər.
Hətta sələfin şeyxül-islamı da bu
fikirdə idi. Dirilərin ölüləri ziyarət edəndə onların bundan xəbərdar olub
olmadıqları barədə İbn Teymiyyədən soruşulanda o, belə cavab vermişdir.
“Heç şübhəsiz, ölülər onları ziyarətə gələnlərdən
xəbərdardırlar.”
Və dəlil olaraq ibni Teymiyyə aşağıdakı
hədisi sitat gətirmişdir:
“Ölünün xəbərdar olmasının sübutu Buxari və Müslimin
Səhih kitablarında keçir ki, burada Allah rəsulu (s) buyurmuşdur: “İnsanlar
ölünü dəfn edib evlərinə qayıdanda, ölü həmin insanların ayaq səslərini
eşidir.”
Məcmuət-əl-Fətva. İbni Teymiyyə. cild 24, səh. 362
Sələfiləri sonralar ibn Teymiyyənin
fətvasından uzaq salan səbəb nə oldu?
İbn Teymiyyənin fətvalarında
ziddiyyətlər meydana çıxdı. Bir tərəfdən o deyirdi ki, ölü eşidir, digər
tərəfdən isə fətva verir ki, Rəsulallahdan (saas) Allaha yaxınlaşmaq üçün onun
vəfatından sonra nəsə (məsələn şəfaət) istəmək şirkdir. İbn Teymiyyəyə görə, o
(saas) yalnız sağlığında bizim üçün nəsə istəyə bilərdi, lakin vəfat etdikdən
sonra o, (saas) bizim üçün dua etməyə, nəsə istəməyə qadir deyil.
Lakin İbn Teymiyyə bu sualın cavabını
tapa bilmirdi ki, əgər vəfat etdikdən sonra Rəsululllah (saas) bizi eşidə
bilirsə, onda onun bizim üçün şəfaət etməsinə mane olan nədir və bizim
peyğəmbərdən şəfaət istəməyimiz necə şirk ola bilər?
Sonrakı Sələfilərə görə, Rəsulallahdan
(saas) şəfaət istəyən və ona salavat göndərib qəbrini ziyarət etmək istəyən
bütün müsəlmanlar müşrik olurlar. Ancaq Ibni Teymiyyə kimi, onlar da bu gizli
məsələni aydınlaşdıra bilmirdilər ki, əgər Rəsulallah (saas) bizi eşidə
bilərsə, onun şəfaət etməsinə mane olan və bu əməli şirkə çevirən nədir?
Onların əvvəlki risalələrində mövcud
olan bu ziddiyyət səbəbilə, onlar Ibn Teymiyyənin fətvasından uzaqlaşdılar və
ölünün eşitdiyini inkar etdilər.
Sonra Muhamməd ibn Abdülvahhab belə bir
fətva verdi:
“Əgər insan qəbirin yanında ölünün bağışlanması üçün
dua edərkən onunla danışırsa, müşrik olur.”
Fəth əl-Məcid, səh. 208
Fəth əl-Məcid, səh. 208
Hal hazırda, Sələfi qardaşların ən vacib
və təməl inanclarından biri ölən insanın eşitdiyini təkzib etməkdir. Onların
əksər risalələri bu əsasda yazılır və onlar başqa müsəlmanları müşrik qrupuna
aid edirlər.
Beləliklə, gəlin, Allahın köməyi ilə
başlayaq.
Ölülərin eşitməsi haqqında Qurandan və
Hədisdən Dəlil
Quran Saleh (ə) Peyğəmbərin sözlərini
ölülərə xatırladır. Bu nitq onun dövləti dağılandan sonra söylənilib.
(əl-Əraf 7:77) Sonra o dəvəni tutub kəsdilər
və (bununla da) Rəbbinin əmrini saymazyana pozub (istehza ilə): “Ey Saleh! Əgər
sən (həqiqi) peyğəmbərlərdənsənsə, bizi qorxutduğunu (bizi təhdid etdiyin
əzabı) gətir görək!” – dedilər.
(əl-Əraf 7:78) Buna görə də onları dəhşətli
bir sarsıntı (yerdən zəlzələ, göydən tükürpədici bir səs) bürüdü, onlar öz
evlərində diz üstə düşüb qaldılar (bir göz qırpımında həlak oldular).
(əl-Əraf 7:79) (Saleh) onlardan üz döndərib
belə dedi: “Ey camaatım! Mən sizə Rəbbimin əmrini (mənə lütf etdiyi
peyğəmbərliyi) təbliğ etdim və sizə öyüd-nəsihət verdim. Lakin siz öyüd-nəsihət
verənləri sevmirsiniz!”
Lütfən bunu qeyd edin ki, Qurandakı bu
ayələrə əsasən, AllahSalehin (ə) qövmünü məhv etdikdən sonra Saleh (ə) həmin
qövmə müraciət edir. Buradan aydın olur ki, ölülərin ruhları eşidə bilir, belə
olmayan halda Salehin (ə) öz xalqına müraciətinin mənası nə ola bilər? Yoxsa
sələfilər Salehin Faydasız iş gördüyünü və Müşrik olduğunu
düşünürlər (İbn Abdul Vahhabın sözlərinə görə, əgər bir nəfər ölülərin
eşitməsini düşünürsə, bu o deməkdir ki, o şəxs müşrikdir)?Bəs nə üçün Allah bu
faydasız və siyasi işi Quranda xatırlatmışdır?
İkincisi, sələfilər Salehin (ə) nitqinin
hər bir şəxsə və ya öz dövlətindəki hər bir ölüyə çatdırılması üçün Uca Səslə
danışan Natiqlərdən istifadə etdiyini düşünürlər? Xeyr, o uca səslə danışan
natiqlərdən istifadə etməmişdir, çünki Müqəddəs Quran onun xalqının hər bir
nümayəndəsinin bu nitqi eşitməsinə şahidlik edir.
Bu açıq-aydın göstərir ki, yaxınlıqdan
və ya uzaqdan gələn çağırışların ölülər üçün heç bir fərqi yoxdur. Onların
eşitmə imkanları canlıların (dirilərin) eşitmə imkanlarından fərqlidir və onlar
bir-biri ilə müqayisə oluna bilməz. Əgər bir şəxs müqayisə edirsə o, əlbəttə
ki, səhvə yol vermiş olur.
Allah bu imkanların nə olduğunu bizə
bildirməyib, lakin Quran ölülərin yaxın və ya uzaq olmasından asılı olmayaraq
bizi eşitməsinə şahidlik edir. Buna inanmaq üçün bu bizə kifayətdir.
Üçüncüsü, nə üçün sələfilər Salehin (ə)
öz ölmüş xalqına “Ey Qövmüm” deməsini normal qəbul edirlər,
amma bizim “Ya Rəsulallah” deməizi şirk hesab edirlər?
Şuayb Peyğəmbərin ölülərlə danışması
Qurandan ayələr:
(əl-Əraf 7:91) Elə bu zaman onları dəhşətli
bir sarsıntı (yerdən zəlzələ, göydən tükürpədici bir səs) bürüdü və onlar öz
evlərində diz üstə düşüb qaldılar (bir göz qırpımında həlak oldular).
(əl-Əraf 7:92) Şüeybi yalançı adlandıranlar,
sanki orada (evlərində) heç bir şənlik (nemət) içində yaşamamışdılar. Şüeybi
təkzib edənlərin özləri ziyana uğrayanlar oldular.
(əl-Əraf 7:93) (Şüeyb) onlardan üz döndərib
dedi: “Ey camaatım! Mən sizə Rəbbimin əmrlərini təbliğ etdim və öyüd-nəsihət
verdim. İndi kafir bir tayfadan ötrü necə yas tutum?”
Rəsulallah (saas) Bədr döyüşündə
öldürülmüş küffarlara müraciətində
İbn Ömər tərəfindən söylənilmişdir:
“Allahın Elçisi (s) quyuda basdırılmış insanlarla
danışaraq demişdir: “İndi Rəbbinizin sizə verdiyi vədinin doğru olduğunu
gördünüzmü?”. Sonra kimsə ucadan dedi: “Sən ölülərəmi səslənirsən!”. Peyğəmbər
cavab verdi: “Onlar sizdən daha yaxşı eşidir, lakin onlar cavab verə bilmirlər.
Səhih, Buxari, 2-ci cild, 23-cü kitab, hədis № 452
Əbu Təlha tərəfindən söylənilmişdir:
“Bədr günündə Peyğəmbər (s) əmr verdi ki,
Qüreyşlilərin 24 başçısının cəsədləri Bədrin çirkli dərin quyularından birinə
atılsın. O quyunun kənarında dayanan zaman Allahsız Qüreyş cəsədlərinin adları
və atalarının adları ilə onlara müraciət etdi: “Ey filankəsin oğlu filankəs!
Allaha və onun elçisinə boyun əysəydin razı qalardın. Rəbbimizin bizə verdiyi
vədin doğru olduğunu bildik. Sən də Allahın sənə verdiyi vədin doğru oduğunu
anladınmı?” Ömər dedi: “Ey Allahın elçisisi! Sən ruhu olmayan cəsədlərlə
danışırsan!” Allahın elçisisi dedi: “Allaha and olsun ki, onlar sizdən daha
yaxşı eşidir.” (Qatada dedi: “Allah onları yenidən diriltdi ki, onlar peyğəmbəri
və onun töhmətlərini eşitsinlər, peyğəmbərin qisası alınsın və onları məcbur
etdi ki, özlərini tam peşman olmuş və kədərlənmiş hiss etsinlər.”)
Səhih Buxari,
5-ci cild, 59-cu kitab, hədis № 314
Və Ənəs b. Malik
dedi ki:
Allahın elçisi
(saas) Bədrdə döyüşmüş kafirlərin cəsədlərini üç gün basdırılmamış halda qoydu.
Sonra o onların yanına gələrək orada əyləşdi və onları çağıraraq dedi: Ey Əbu
Cəhl b. Hişam, Ey Üməyyə b. Xələf, Ey Utba b. Rab`ilə, Ey Şaibə b. Rəbiyə
Rəbbinizin sizə verdiyi vədin doğru olduğunu anlamadınızmı? Mənə gəlincə isə,
mənim Rəbbimin vədlərinin tamamilə doğru olmasını bilirəm. Ömər Allah elçisinin
(saas) sözlərini dinlədi və dedi: Ey Allahın elçisi, onlar səni necə eşidib
cavab verə bilər? Onlar ölüblər və onların cəsədləri çürüyüb. Bundan sonra, o
(müqəddəs peyğəmbər) dedi: Allaha and olsun ki, mənim dediklərimi onlar sizdən
daha aydın eşidirlər, lakin onların cavab vermək qüdrəti yoxdur. Sonra o
göstəriş verdi ki, onlar Bədr quyusunda dəfn olunsun.
Səhih Muslim,
040-cı kitab, hədis № 6869
İbn Şihab
tərəfindən söylənilmişdir:
Bunlar Allah
elçisinin vuruşduğu döyüşlərdir və Bədr döyüşünü xatırlayarkən o dedi:
Kafirlərin cəsədləri quyuya atılarkən Allahın elçisi onlara dedi: “Rəbbinizin
sizə verdiyi vədin doğru olduğunu anladınızmı?” Abdullah dedi: “Peyğəmbərin
dostlarından bəziləri dedi: “ Ey Allahın elçisi! Sən ölmüş insanlara müraciət
edirsən? Allahın elçisi cavab verdi: Mənim dediklərimi onlar sizdən daha yaxşı
eşidirlər.”
Səhih Buxari,
5-ci cild, 59-cu kitab, hədis № 360
Xahiş edirik qeyd edəsiniz ki, Rəsulallah (saas) quyuda ölmüş şəkildə qalan
kafirlərə müraciət edir və o, ölü cəsədlərin ruhlarının dirilərdən daha yaxşı
eşitdiyini iddia edir.
Bir anlığa təsəvvür edin, əgər siz DİRİ olaraq basdırılsanız hər hansısa
bir səsi (yaxın və uzaq) Eşidə bilərdinizmi? Cavabınız yəgin ki, “Xeyr!”
olacaq, çünki yaxın və ya uzaqdan gələn səsin yalnız sağ olan insan üçün fərqi
var ki, yaxından gələn səsi eşidir, amma uzaq məsafədən isə eşidmir. Ruhlar
üçün isə məsafənin heç bir fərqi yoxdur və onlar səsin yaxın və ya uzaq
məsafədən gəlməsindən asılı olmayaraq onu eşidəcəklər.
Sələfilər ikili standartlarını nəzərdən keçirməlidirlər, yəni, Rəsulallah
(saas) “Ey Əbu Cəhl...... Ey Ümayyə....... Ey Utba....” deyən zaman
doğru, lakin “Ya Rəsulallah (saas)” deyəndə isə şirk olurmu?
Ölülər ayaq səslərini eşidirlər
Ənəs bin Malik
demişdir:
Allah elçisi
dedi: Allahın qulları məzara qoyulan zaman və onun dostları geri dönən zaman o,
onların hətta ayaq səslərini belə eşidir və sonra iki mələk onun yanına gəlir
və onu əyləşdirir və soruşur.
1. Səhih Buxari,
2-ci cild, 23-cü kitab, hədis № 456
2. Səhih Muslim,
040-cı kitab, hədis № 6862
Diri olaraq məzarda basdırılan bir şəxs ayaq səslərini eşidə biərmi?
Qəbristanlığın yanından ötən zaman Müsəlmanların
ölüləri necə salamlaması haqqında Rəsulallahın (saas) söylədiyi bütün HƏDİSLƏR
Bu da çox maraqlıdır ki, sələfilər ölülərin hətta salamları da eşitməməsini
iddia edirlər. Gəlin bütün ömrü boyu Rəsulallahın ölüləri salamladığı “Əssalamu
Aleykum Ey Qəbir Əhli” sözləri iləonların iddiasını müqayisə edək.
(Qeyd: Aşağıdakı bütün istinadlar Səhih
Müslimdən gətirilmişdir və Abdul Hamid Siddiqi adlı sələfi tərəfindən İngilis
dilinə tərcümə olunmuşdur.)
Əbu Hüreyrə
demişdir: Allahın elçisi (saas) qəbristanlığa getmiş və demişdir:
Allahın salamı
sizlərə olsun! Ey iman gətirənlər, Allahın köməyi ilə biz də sizin yanınıza
gələcəyik. Mən öz qardaşlarımı görməyi xoşlayıram. Onlar (bunu eşidənlər)
dedilər: Biz sənin qardaşların deyilikmi – Ey Allahın elçisi? O dedi: Siz mənim
dostlarımsınız və bizim qardaşlarımız hələ dünyaya gəlməmiş kəslərdir.
Səhihi Muslim,
002-ci kitab, hədis № 0482
Əbu Hüreyrə
demişdir: Allahın Elçisi (saas) qəbristanlığa getmiş və demişdir:
Allahın salamı
sizlərə olsun! Ey iman gətirənlər, Allahın köməyi ilə biz də sizin yanınıza
gələcəyik...(v.s və ilaxır) Malikin sözləri istisna olmaqla İsmayıl b. Cəfər
tərəfindən söylənilmiş hədis kimi: Sonra bəzi insanlar mənim hovuzumdan
qovulacaq.
Səhihi Muslim,
002-ci kitab, hədis № 0483
Süleyman b.
Burayda atasından nəql etmişdir ki, onlar qəbristanlıqdan çıxan zaman Allahın
elçisi (saas) onları öyrədərdi. Rəvayət edənlərdən biri Əbu Bəkrin hakimiyyəti
vaxtı nəql etdiyi bu sözləri hədisdə söyləyərdi:
“Allahın salamı
sizlərə olsun! Ey şəhər sakinləri (yəni, qəbristanlıq).” Zuhayrdan nəql olunan
hədisdə deyilir ki, (o sözlər bunlardır): “Allahın salamı sizlərə olsun! Ey
şəhər sakinləri, iman gətirənlər və müsəlmanlar, Allahın köməyi ilə biz də
sizin yanınıza gələcəyik. Mən bizlər və sizlər üçün Allahdan rəhmət diləyirəm.
Səhihi Muslim,
004-cü kitab, hədis № 2128
Aişə rəvayət
edir ki, (Allahın elçisi (saas) ilə gecəni keçirmək üçün mənim növbəm çatanda)
o sübh çağına az qalmış əl-Bəqiyə gedib deyərdi:
Allahın salamı
sizlərə olsun! Ey iman gətirənlər, sizə verilən vədlərlə gec-tez
qarşılaşacaqsınız; Allahın köməyi ilə biz də sizin yanınıza gələcəyik. Ey
Rəbbim, Bəqi`əl-Qarqad əhlinin günahından keç. Qutayba onun "sizə
gələrdi" sözlərini xatırlatmadı.
Səhihi Müslim,
004-cü kitab, hədis № 2126
Aişə dedi: Ey
Allahın Elçisi, mən onlar üçün necə dua edə bilərəm? O dedi:
De ki, bütün
iman gətirənlər və müsəlman olan şəhər əhlinə (qəbristanlıq) salam olsun və qoy
Allah bizdən öncəkilərə və bizdən sonra gələnlərə mərhəmət etsin və Allahın
köməkliyi ilə biz də onların yanına gedəcəyik.”
Səhihi Müslim,
004-cü kitab, hədis № 2127
Şərhlər:
Bu Rəsulallahın (saas) bütün ömrü boyu həyata keçirdiyi işdir (yəni, o
ölülərə müraciət edərək onları salamlamışdır). Sonralar səhabə, təbiin, üləma,
füqaha və hər bir müsəlman bunu etmişdir. Müsəlmanlar bu gün də bunu davam
etdirirlər (sələfilərin özləri də daxil olmaqla). Hələ də kimsə ölülərin
eşitməməsini inkar edə bilər?
Rəsulallahın bütün həyatı boyu ölülərə müraciət etməsinin FAYDASIZ/SİYASİ
İŞ olmasına necə inanıla bilər və o, öz ümmətinə Qiyamət gününə qədər
belə faydasız/siyasi işə göz yummasına necə icazə verə bilər?
İkincisi, Rəsulallah (saas) Baqi qəbristanlığına daxil olar və ölüləri
Yalnız Bir dəfə salamlayardı. O (saas.), salamının ölülər tərəfindən
eşidilməsinə əmin olmaq üçün nə onlara bir-bir yaxınlaşar, nə də onları
məzardan çıxarardı. Biz də qəbristanlığa gedərkən ölülərə bir dəfə salam
deyilməsinin yetərli olmasına inanırıq.
Bu da açıq-aşkar sübut edir ki, Allah yaxın və ya uzaq məsafədən gələn
səsləri eşitmək üçün ölülərin ruhuna qüvvət vermişdir. Bununla belə, bu Allah
tərəfindən dirilərə verilməyən bir vasitədir.
Üçüncüsü, “Ya Rəsulallah” demənin şirk olduğuna inanan kəslər
Allah elçisinin sözlərinə diqqət yetirməli və əhəmiyyət verməlidirlər, çünki o,
bütün ömrü boyu və həmişə “Ey Qəbir Əhli” demişdir.
Ölülərin onları qəbristanlığa aparan insanlara
səslənməsi
Əbu Səid
Əl-Xudri söyləmişdir:
Allah elçisi
dedi: Əgər ölən şəxs mömindirsə dəfn mərasimi hazır olduqda (dəfn olunması
üçün) və insanlar onu çiyinləri üzərinə qaldırdıqda o deyir: “Məni aparın” və
əgər ölən şəxs mömin deyilsə onda o deyir: “Vay başıma gələnlər! Siz məni hara
aparırsınız?” İnsanlardan başqa onun səsini hamı eşidir; əgər onlar bunu
eşitsələr ağıllarını itirərlər.”
Səhihi Buxari,
2-ci cild, 23-cü kitab, hədis № 462: Möhsin Xan tərəfindən tərcümə edilmişdir.
Bu onu göstərir ki, ölülər yalnız bizi eşitmirlər, eyni zamanda dünyada baş
verənlərdən də xəbərdar olurlar. İnsanlardan başqa onun səsini hamı eşidir.
Rəsulallah insanlara bildirir ki, ölüləri dəfn
etdikdən sonra bir müddət onları ziyarət edin
Əmr ibn əl-As
söyləmişdir:
İbn Şamasah
dedi: Biz Əmr ibn əl-Asın yanına getdik və o ölmək üzrə idi. O bir müddət
ağladıqdan sonra üzünü divara çevirdi. Onun oğlu dedi: Allahın elçisi (saas.)
sənə bu barədə xəbər gətirməyibmi? Allahın elçisi (saas.) sənə bu barədə xəbər
gətirməyibmi? O (rəvayət edən) dedi: O üzünü yanındakılara tutub dedi: Bizim ən
çox inandığımız şey Allahdan başqa Allahın olmamasına və Məhəmmədin (saas.)
Allahın elçisi olmasına şahidlik etməyimizdir. Həqiqətən də mən üç mərhələdən
keçdim.
................
Mən ölən zaman
nə bir alovun, nə də göz yaşı tökən bir qadının məni müşayiət etməsinə icazə
verməyin. Məni dəfn edən zaman məzarımı torpaqla yaxşıca doldurun, sonra dəvə
doğranıb paylanana qədər bir müddət onun ətrafında dayanın ki, sizin
yaxınlığınızı hiss edim və Allahın elçilərinə (mələklərə) nə cavab verəcəyimi
yəqin edim.
Səhihi Müslim,
1-ci kitab, hədis № 0220: Əbdül Həmid Siddiqi tərcümə etmişdir.
(Qeyd: Ölülərin eşitməsi haqqında
digər sünnə və səhihdəRəsulallahdan (saas) bir çox hədislər var. (Yuxarıdakı
hədislər yalnız Buxari və Müslimdən götürülmüşdür)
Çox maraqlıdır ki, bütün bu hədislərin hamısı ölülərin
eşitməsini göstərir. Bu hədislərdən bir dənəsi belə olsun ölülərin eşitməməsini
göstərmir.
Və bu hədislərin hamısı yaxın və ya uzaq məsafədən
asılı olmayaraq ölülərin eşitməsini göstərir, yəni, yaxın və uzaqdan gələn
səslərin heç bir fərqi yoxdur.)
Peyğəmbərlər öz məzarlarında sağdırlar və dua edirlər
Rəsulallah
(saas) buyurmuşdur:
Allah
peyğəmbərlərin cəsədini yeməyi torpağa qadağan etmişdir. Beləliklə,
peyğəmbərlər sağdırlar və onlar, müntəzəm olaraq, öz qidalarını alırlar.
İbn Məcah bu səhih hədisi öz Sünnəsində rəvayət
etmişdir, cənazələr ch.65 (1:524#1636-7), iqamət-us-salavat sünnə idi ch. 79
(1:345#1085); Əbu Davud,Sünnə, salavat 1:275 (#1047); Nasai, Sünnə, Cümə
namazı) 3:92; Əhməd bin Həmbəl, Musnad (4:8); İbn Hibban, əs-Səhih (3:191#910);
Darimi, Sünnə (1:307#1580); İbn Xuzaymah, əs-Səhih (3:118#1733); İbn Əbi
Şaybah, al-Müsannaf (2:516); Hakim, əl-Müstədrək (1:278); Təbərani,
əl-Mücam-ul-kabir (1:217#589); və Sünnə-ul-kubra Bəyhəqi (3:249).
Mənbə: Dr.Tahir-ul-Qədri tərəfindən `Kömək üçün yalvarış`
Peyğəmbərlərin dərəcəsi “Şəhidlik” dərəcəsindən yüksəkdir. Allah bunu
Quranda açıq-aşkar bəyan edir ki, şəhidlər ölmürlər, onlar sağdırlar. Lakin biz
bunu dərk edə bilmirik.
Eynilə biz, məzardakı ölülərin eşitməsi imkanlarını da dərk etmirik, lakin
yuxarıda bəhs olunan Quran ayələrindən və hədislərə əsaslanaraq ölülərin bizi
eşitməsinədair heç bir şübhəmiz qalmır.
Həzrət İsa (ə) Rəsulallaha “Ya Rəsulallah” sözləri ilə
müraciət edəcək
Peyğəmbərin
(saas) öz sevdiklərini tanıması və onları eşitməsi vəhy olunub. Bir dəfə o öz
dostlarına demişdir ki, o dünyaya qayıdacaq. Sonra Həzrət İsa (ə) Mədinəni
ziyarət edəcək və Peyğəmbər (saas) dedi: İsa (ə) mənim məzarımın yanında
dayanacaq və deyəcək: “Ya Mühəmməd!” Mən ona cavab verəcəm.
İbn Hacər
Əsqalani, əl-Matalib-ul-aliyah, (4:23#3853)
Mənbə: `Peyğəmbərə Allahın Salamı və Salavatı olsun` Dr. Tahir-ul-Qədri
tərəfindən
İndi Həzrət İsa İbn Məryəm (ə)əleyhinə Şirk fətvası vermək üçün bu bir
dəvətdir. (Nəuzubillah).
Ölümündən sonra səhabənin Rəsulallaha (saas) müraciəti
Allah-təala Quranın bu ayəsində deyir:
(Nisə 4:64) Biz
hər bir peyğəmbəri, ancaq ona Allahın iznilə itaət olunsun deyə, göndərdik.
Onlar (münafiqlər) özlərinə zülm etdikləri zaman dərhal sənin yanına gəlib
Allahdan bağışlanmaq diləsəydilər və Peyğəmbər də onlar üçün əfv istəsəydi,
əlbəttə, Allahın tövbələri qəbul edən, mərhəmətli olduğunu bilərdilər.
Bu ayə Rəsulallahın (saas.) ölümündən sonra onu müdafiə etmək üçün bir
səhabə tərəfindən söylənilmişdir.
Əlavə olaraq, İmam Qurtubi özünün məşhur əl-əhkam-il-Quran (5:265-6)
təfsirində bu hadisəni belə danışmışdır. O deyir:
“Əbu Sadiq bunu
Əlidən (ə) nəql edir. Müqəddəs Peyğəmbərin (s.a.a.a) dəfnindən üç gün sonra bir
kəndli bizi görməyə gəldi. O Peyğəmbərin (saas) məzarı yanında dayandı, məzarın
torpağını öz bədəninə səpdi və dedi: “Ey Allahın Rəsulu, sən söylədin və biz də
səndən eşitdik. Sənə Allahdan vəhylər gəldi və biz də o vəhyləri səndən eşitdik
və bu ilahi vəhylərdən biri “va lav annahum idh zalamu anfusahum”dur. Bu
həqiqətdir ki, mən yanılmışam və ona görə də bağışlanmağım üçün mənə dua elə.
(Kəndlinin yalvarışına cavab olaraq) o, məzardan səsləndi: `Sənin
bağışlanmağına heç bir şübhə yoxdur.`”
Mənbə: `Kömək
üçün yalvarmaq` Dr.Tahir-ul-Qədri.
Ölülərin eşidib-eşidməməsinə dair artıq şərhimizə ehtiyac varmı?
(əl-Mumtəhinə
60:13) Ey iman gətirənlər! Allahın qəzəbinə düçar olmuş bir qövmlə
dostluq etməyin. Kafirlər qəbiristan əhlindən (ölülərin qiyamət günü
diriləcəyindən) ümidlərini üzdükləri kimi, onlar da axirətdən (axirətdə Allahın
mərhəmətindən) ümidlərini üzmüşlər!
Ağa Mehdi Puya buyurmuşdur:
Bu ayənin son
hissəsi onu da təsdiqləyir ki, qəbir əhli tam həyat sürmür və onlarin yalnizca
toz və çürümüş sümükdən ibarət olduğuna inanmaq küfrdür.
Pooya/Ali
Commentary 60:13
Aişə rəvayət
edir:
“...(Peyğəmbərin xanımı) Əbu Bəkr Əs Sunə (Əl Aliyə)
adlı yerdə olanda Allah Rəsulu vəfat etdi. Ömər qalxdı və belə dedi: “And olsun
Allaha! Allah rəsulu ölməyib.” Sonra Ömər davam etdi: “Bundan başqa ağlıma heç
nə gəlmir.” O dedi: “Həqiqətən, Allah onu yenidən dirildəcək və o, bəzi
adamların əl və ayaqlarını kəsəcək.” Sonra Əbu Bəkr gəldi, Allah rəsulunun
üzünü bağladı, onu öpdü və dedi: “Anam atam sənə fəda olsun, ey Allah Rəsulu!
Sənin sağlığın da gözəl idi, ölümün də gözəldir. Canım əlində olan Allaha and
olsun ki, Allah sənə ölümü iki dəfə daddırmaz.” Sonra o çıxdı və dedi: “Ey iman
edənlər! Çılğınlıq etməyin.” Əbu Bəkr danışanda Ömər oturdu, sonra Əbu Bəkr
Allaha həmd səna etdi və dedi: “Heç şübhəsiz, Məhəmmədə ibadət edənlər
bilsinlər ki, o, ölmüşdür, Allaha ibadət edənlər isə bilsinlər ki, O,
ölümsüzdür.” Sonra o, Allahın kəlamını dedi: “(Ya Peyğəmbər!) Şübhəsiz ki, sən
də öləcəksən, onlar da öləcəklər!” (əz-Zumər 39:30)...”
Buxari,
cild 5, bab 57, hədis № 19
Sələfi dəlilllərinə baxış
İndi gəlin görək sələfilər özlərini müdafiə etmək üçün
nə deyəcəklər.
Ölülərin eşitmədiyini bildirən Quran ayələri
Aşağıdakı sual və cavab sələfilərin www.islam-qa.com
internet saytından götürülmüşdür:
islam-qa.com saytında
deyilir:
|
Sual:
Mənim atam təxminən iki həftə əvvəl vəfat edib. Bilmək istəyirəm ki, mən
və ya ailə üzvlərimdən kimsə onun qəbrini ziyarət etdyimizdə o, bizim ona nə
dediyimizi eşidə bilirmi?...əgər eşitmirsə, elə bir üsul varmı ki, biz
dediyimizi ona eşitdirə bilək?... Xahiş edirəm təcili cavab verin, həqiqətən
bilmək istəyirəm, çünki bu sualıma cavab tapmaq bəlkə içimdəki narahatçılığı
aradan götürəcək.
Cavab:
Tərif Allaha
məxsusdur.
Məsələ ondadır ki, ölülər dirilərin nə dediyini eşitmir çünki Allah
buyurur (mənanın tərcüməsdi) : "Sən isə (ya Peyğəmbər!)
qəbirlərdə olanlara (haqqı) eşitdirən deyilsən!" (Fatir 35:22)
və "Şübhəsiz ki, sən nə ölülərə (haqqı) başa sala bilər, nə də
dönüb gedən karlara (haqqa) çağırışı eşitdirə bilərsən!" (ən-Nəml 27:80)
|
Şərhlər:
Mənə görə, təəssüf ki, sələfilər dürüst
deyillər və onlar adi insanları sadəcə olaraq aldadırlar. Birincisi onlar
yuxarıda göstərilən ayələrin yalnız bir hissəsini sitat gətirirlər (yəni ayəni
tam yazmırlar). Və ikincisi, onlar öz məqsədlərini sübut etmək üçün doğru
tərcümə etmirlər. Gəlin daha yaxşı başa düşmək üçün Fatir və Nəml surələrindəki
ayələrin tam formasına və ondan öncəki və sonrakı ayələrə baxaq. Ondan sonra,
inşallah, biz sələfilərin yalanını tamamilə anlayacayıq.
Fatir 35:22-in mənası
(Fatir 35:22)Dirilərlə ölülər də eyni deyillər!
Şübhəsiz ki, Allah dilədiyinə (ayələrini) eşitdirər. Sən isə (ya Peyğəmbər!)
qəbirlərdə olanlara (haqqı) eşitdirən deyilsən!
"Eşitmək" sözü yuxarıdakı
ayədə məcazi mənadadır və insanlara Allahın ismarıcını qəbul etdirmək (insanlara
Allahın vəhyini eşitdirmək üçün/ insanlara Allahın vəhyini dinləmək üçün/
insanlara Allahın buyurduğuna diqqət yetirmək üçün/ insanları Allahın buyurduğuna
tabe olmaq üçün) mənasında işlədilmişdir.
Əgər siz əvvəl və sonra gələn ayələri
oxusanız, onda bu nəticəyə gələrsiz ki, Allah Rəsulullaha (saas) deyir ki, onun
vəzifəsi yalnız kafirləri Allah yoluna dəvət etməkdir. (Fatir 35:23) Sən
ancaq qorxudan bir peyğəmbərsən. Lakin insanları Allahın dediyini eşitməyə
məcbur etmək onun vəzifəsi deyil.
ÇÜNKI HIDAYƏT ETMƏK ALLAHA MƏXSUSDUR.
Elə ayənin birinci hissəsinəbaxın, Allah buyurur:
... Allah
dilədiyinə (ayələrini) eşitdirər.
Ayəninbu hissəsində nəzərdə tutulur ki, Allah öz vəhyini razı qaldığı
insanlara eşitdirər/qəbul etdirər.
Sadəcə təsəvvür edin ki, istənilən bir kafirin yanına gedirsiz, onunla
danışmağa başlayırsız və səsinizi ona eşitdirirsiz. Onda Allahın bu sözlərinin
mənası nədir :
... Allah
dilədiyinə (ayələrini) eşitdirər.
Əgər sələfilərin iddia etdiyi kimi eşitmək sözü burada həqiqi/hərfi mənada
işlənibsə, onda ziddiyyət meydana çıxır. Bir tərəfdən Allah deyir ki, yalnız
mən istədiyim kəsi eşitdirərəm, amma siz burda istədiyiniz kafirə səsinizi eşitdirirsiz.
Ayənin mənası tam açıqdır. Allah deyir ki, yalnız diri olanların Allahın
buyurduğunu qəbul və ya inkar etmək seçimi var.
Qəbir əhli (yəni ölülər) Allahın buyurduğunu eşitmək şansınıartıq
itirmişdir. Onlar üçün çox gecdir və Allah onlara bir daha seçim etmək şansı
verməyəcəkdir (yəni bunu qəbul etmək, yaxud inkar etmək).
Allah Məhəmmədə (saas) deyir ki, eyni hal kafirlər (ölülər kimi) üçün
keçərlidir. Onlar küfrlərində elə həddə çatıblar ki, Allah onların qəlblərini
möhürləyib və onlar həmçinin qəbir əhli kimi Allahın dediyini qəbul etmək
haqqından məhrum ediliblər.
Beləliklə Allah Məhəmmədə (saas) deyir ki, o, bu cür kafirlərin Allahın
buyurduqlarını eşitmədiyini/qulaq asmadığını görəndə özünü üzüb həlak etməsin.
Bu ona görədir ki, onlar da ölülər kimi seçmək haqqını itiriblər. Lakin Allah
Özünün razı qaldığı kimsələrə haqq yolu göstərəndir. Allah Quranda belə
buyurur:
(Ya Rəsulum!)
Şübhəsiz ki, sən istədiyini doğru yola yönəldə bilməzsən. Amma Allah dilədiyini
doğru yola salar. Doğru yolda olacaq kəsləri (öz əzəli elmi ilə) daha yaxşı O
bilir! (Və buna görə də onları haqq yola müvəffəq edir!)
Bu fakt həmçinin müqəddəs Quranın bu ayələrində təsbit edilir:
(ər-Rum 30:53)Sən
korları da düşdükləri əyri yoldan qurtarıb düz yola gətirə bilməzsən. Sən (haqqı)
yalnız ayələrimizə inananlara eşitdirə bilərsən.
Bu ayə çox vacibdir. Lütfən Allahın bu sözlərinə baxın: "Sən
korları da düşdükləri əyri yoldan qurtarıb düz yola gətirə bilməzsən."
Sələfilər kimi hərfi mənaya əsaslansaq, gərək deyək ki, bütün kor insanlar
Allah tərəfindən heç vaxt hidayət oluna bilməzlərr.
Və ayənin növbəti hissəsi Allahın "Eşitmək" sözünü məcazi mənada
istifadə etdiyinə dair heç bir şübhə yeri qoymur: "Sən (haqqı) yalnız
ayələrimizə inananlara eşitdirə bilərsən."
Əgər bir kimsə hələ də Quranda məcazın olduğunu inkar edirsə, onda o,
mütləq səhv edir.
Və "Eşitmək" sözünün məcazi mənada işlədilməsi elə aşağıdakı
ayədən də aydın olur:
(ər-Rum 30:23)Gecə və
gündüz yatıb dincəlməyiniz (gecə istirahət etməyiniz, gündüz əlləşib
çalışmağınız), nemətindən ruzi (qismətinizi) axtarmanız da Onun qüdrət
əlamətlərindəndir. Həqiqətən, (öyüd-nəsihət) eşidənlər üçün bunda ibrətlər
vardır!
Sələfilər hələ də elə düşünür ki, Allah burada "Eşitmək" sözünü həqiqi/hərfi mənada deyib və Quranda məcaz (bədii ifadə) yoxdur?
Mənim cüzi elmimə əsaslansaq, demək olar ki, bütün dillərdə
"Eşitmək" sözünün məcazi mənası var.
Misal üçün, hərdən kiçik qardaşım anamın sözlərinə itaət etmədikdə, anam
atama aşağıdakı sözlərlə şikayət edir:
1. İngilis dilində: Please you (my father) tell him (my younger brother) to
do so and so. He does not Hear/listen to me.
2. Azəri dilində: Xahiş edirəm ona de ki, belə etsin. O, məni eşitmir.
və bir çox başqa dillərdə..
Sələfilərin ölülərlə bağlı sitat gətirdiyi İmam
Suyutinin yuxarıdakı iki ayə barədə verdiyi fətva
İmam Suyuti Əl havi lil Fətava kitabında (cild 2, səh 169-175) deyir:
"Bu Məcazi
ifadədir (ən-Nafi Caa ala məna Əl -Məcaz). Bunun Həqiqi mənası belədir:
"Onlar Dəvətə (Mənaha Səma Huda) qulaq asmazlar, yəni onlar ölüdürlər və
artıq hidayət oluna bilməzlər".
Lakin təəssüf
ki, sələfilər hələ də Quranda Məcaz olduğuna inanmır, onların əqidəsinə görə
Quran bütünlükdə hərfi (həqiqi) mənadadır.
Aişədən rəvayət
olunur:
Peyğəmbər
buyurdu: “Onlar indi başa düşürlər ki, mənim dediklərim həqiqət idi.” Və Allah
deyir: “Doğrudur! Sən ölülərə heç nə eşitdirə bilməzsən. (onlara fayda verə
bilməzsən, eyniylə də inkar edənlərə)”
Sahihi Buxari,
cild 2, bab 23, hədis № 453.
Lütfən
mötərizədəki sözlərin (onlara fayda verə bilməzsən, eyniylə də inkar edənlərə)
mənə aid olmadığını qeyd edin. Bu sözlər Səhihi Buxarinin tərcüməçisi, Riyad
Universitetindən olan sələfi Muhsin Xandır. Bu izahedici sözlərdən o,
aydınlaşdırmaq istəyir ki, ölülər hidayət oluna bilməzlər, çünki onlar seçmək
şanslarını itiriblər. Eyni hal Allahı inkar edənlərə aiddir, yəni Allah onların
qəlblərini möhürləmişdir və biz onlara islamı çatdırmaqla onlara xeyir verə bilmərik.
Sələfi Alimlərinə daha nəsə bir şərh bildirməyimə ehtiyac varmı? Əslində,
onlar özləri həqiqəti çox yaxşı bilirlər, lakin öz mənbələrini müdafiə etmək
naminə həqiqəti inkar etmək məcburiyyətindədirlər.
Ən Nəml surəsinin mənası 27:80
Sələfilər öz nəzərlərinə (yəni ölülərin eşitmədiyinə) dəlil olaraq 27-ci
surənin 80-ci ayəsini sitat gətirirlər. Amma yalnış sitat gətirirlər. Onlar bu
ayənin bir hissəsini sitat gətirirlər:
(ən-Nəml 27:80) Şübhəsiz
ki, sən nə ölülərə (haqqı) başa sala bilər, nə də dönüb gedən karlara (haqqa)
çağırışı eşitdirə bilərsən!
Sələfilər növbəti dəfə ayənin tamamını yox, bir hissəsini sitat gətirirlər
və üstəlik hərfi mənada.
Oxucularımıza qətiyyətlə təklif edirəm ki, ayəni bütöv şəkildə oxusunlar və
Allahın kəlamını daha yaxşı başa düşmək üçün ondan əvvəlki və sonrakı ayələri
də oxusunlar.
İcazənizlə, mən həmin ayəni, ondan sonrakı ayəni və mötərizədəki izahı
aydınlıq gətirim:
(ən-Nəml 27:80) Şübhəsiz ki, sən nə ölülərə (haqqı) başa sala
bilər, nə də dönüb gedən karlara (haqqa) çağırışı eşitdirə bilərsən! Yəni
kafirlər hətta Allahın nişanələrinə diqqət yetirməyə belə hazır deyillər. Lakin
həmin kafirlər (karlar) Allahın nişanələrinə diqqət yetirsələr, Allah onlara öz
kəlamlarını eşitdirər və onları hidayət edər.
(ən-Nəml 27:81) Sən
o korları düşdükləri əyri yoldan düz yola gətirə bilməzsən. Sən (haqqı) yalnız
ayələrimizə inananlara eşitdirə bilərsən. Məhz onlar müsəlmandırlar. (Allaha
ürəkdən inanıb Ona canla-başla itaət edərlər).
Həqiqətən, kədərləndirici haldır ki, sələfilər Allah kəlamları ilə
oynayaraq sadə camaatı aldadırlar.
Rəsulallahdan (saas) gələn hədisin sələfilər
tərəfindən təhrif olunması
Olduqca təəssüfləndirici haldır. Adi insanları aldatmaq məqsədilə sələfilər
hətta Rəsulullahın (saas) sözlərini təhrif etməkdə belə tərəddüd etmirlər.
Onlar Quyu hədisini dəyişib öz məqsədlərinə (yəni ölülərin eşitmədiyinə)
uyğunlaşdırıblar.
Bədr döyüşündə
öldürülənlər quyuda basdırılırlar. Məhəmməd peyğəmbər (saas) onlara müraciət
edir. Bundan sonra səhabə ondan: Cəsədlərəmi mürəciət edirsən? - soruşur. O,
(saas) cavab verir: “Onlar sizdən daha yaxşı eşidirlər” yəni Allah
xüsusi hal kimi onun (saas) sözlərini ölülərə eşitdirir.
Səhihi Buxari,
hədis № 1307
(Urdu dilində təfsir, Quranda 27:80 ci ayənin təfsiri,
Şah Fəhad Nəşriyyat Kompleksində çap olunub, Səudiyyə Dövləti tərəfindən
yayılıb).
Lütfən, altından xətt çəkilmiş sözlərin (yəni Allah onun (saas) sözlərini
xüsusi halda ölülərə eşitdirdi) Rəsulullaha (saas) aid olmadığını qeyd edin.
Bunlar sələfi alimin sözləridir və o, bunları Rəsulullahın (saas) sözlərinə
əlavə edib ki, öz əqidələrinə dəlil gətirərək sadə camaatı aldatsın. Hədisin
əsli aşağıdakı kimidir:
Əbu Təlhə bildirir ki, Rəsulullah (saas) onlara müraciət etmişdir:
“Ey Əbu Cəhl ibn
Hişam! Ey Uməyyə ibn Xələf! Ey Ütbə ibn Rəbiə! Rəbbinizin vədinin haqq olduğuna
inanmadınızmı? Axı mən inanırdım Onun vədinin haqq olduğuna.” Ömər ona dedi:
“Ey Allahın rəsulu, cansız bədənlərə necə müraciət edirsən?” Peyğəmbər cavab
verdi: “Canım əlində olan Allaha and olsun ki, onlar məni səndən daha yaxşı
eşidirlər.”
Səhih Müslim,
Bab 040, hədis № 6869
Qətiyyətlə buna etiraz edirəm. Və sələfilərdən tələb edirəm ki,
Rəsulullahın (saas) sözlərinə qarşı öz davranışlarını dəyişsinlər, onlara
Rəsulullahın (saas) başqa bir hədisini xatırlatmaq istəyirəm.
Əbu Səid əl Xudri Allah Rəsulunun (Allahın rəhməti ona olsun) belə dediyini
xəbər verir:
Siz, Sizdən
əvvəlkilərin yolunu atdımbaatdım gedəcəksiz, hətta onlar kərtənkələnin yuvasına
girsələr belə. Biz dedik: “Ey Allah rəsulu! “sizdən əvvəlkilər” deyəndə Yəhudi
və Xristianları nəzərdə tutursunuzmu? O dedi: (Bu iki dini firqədən başqa) kim
ola bilər? Həmin Yəhudi və Xristianlar İlahi kitabları (səmavi mətnləri) öz
niyyətlərinə görə təhrif etdilər. ”
Səhih Müslim,
bab 034, hədis № 6448
Səmavi kitabları öz niyyətlərinə uygun olaraq dəyişdirənlər Yəhudilər və
Xristianlar idi. Qardaşlarım, Allahdan qorxun və Yəhudi və Xristianların yolu
ilə getməyin.
Allahın sifətlərini Rəsulullaha (saas) aid etməklə
şirkə düşmək
Lütfən qeyd edin ki, sələfi sübutu Quran və Sünnədən deyil, sələfilər
yalnız məntiqlərinə əsaslanıblar (daha dəqiq desək, Qiyas (təxmin) ediblər). Sələfilər iddia edir ki, inansaq ki:
·
Rəsulallah
(saas) vəfat etdikdən sonra eşidir;
·
Və
Rəsulallah (saas) bizi uzaq məsafədən belə eşidir;
onda bu Allahın Sifətlərini Ondan
başqasına aid etməklə şirkə düşməyə bərabərdir. Əbədi olan yalnız Allahdır və
yalnız O, uzaq və yaxın məsafədən Eşidəndir. Rəsulallahın (saas) da bizi
eşitdiyinə inanmaq üçün inanmalıyıq ki, Rəsulallah (saas) Səmidir (və bu da
Şirkdir).
Şərhlər
Eyniylə Hərfi və Məcazi məna məsələsi.
Biz bilirik ki, Səmi Allahın sifətidir, lakin Allah Öz sifətlərini məxluquna
verməyə qadirdir. Və bu o demək deyil ki, bunu etməklə Allah həmin məxluqu
Özünə şərik seçir. Allahın sifətləri MÜTLƏQDİR, məxluqun sifətləri isə ona
verilən qədərdir, məhduddur və müqayisə olunması mümkün deyil.
Gəlin, bu məsələyə aid Quranın başqa
dəlillərini axtaraq.
Kərim (Möhtərəm) Allahın sifətidir,
lakin Quranda Rəsulullaha (saas) da möhtərəm kimi müraciət olunur.
Allah Kərim sifətini Özünə aid edir.
“...həqiqətən,
Rəbbim (onun şükürünə) möhtac deyildir, kərəm sahibidir!” (ən-Nəml
27:40)
Lakin Allah Quranda eynisini Rəsulullah (saas) haqqında dadeyir:
“Bu (Quran) çox
möhtərəm bir elçinin (Cəbrailin, yaxud Muhəmməd əleyhissəlamın Allahın ona
nazil etdiyi) sözüdür!” (əl-Haqqə 69:40)
Həqiqətən, Kərim (Möhtərəm) sözü Allaha aid ediləndə mütləq (hərfi)
mənasındadır, Rəsulullaha aid ediləndə isə məcazi/bədii mənadadır. Yoxsa siz
elə düşünürsüz ki, Allah Öz sifətini başqasına verməklə Özünə şərik qoşur?
Qavi Allahın sifətidir, lakin Quranda deyilir ki, Rəsulullah (saas) da
Qavidir.
Allah Quranda Özü haqqında belə buyurur:
“...Həqiqətən,
Allah yenilməz qüvvət sahibi, qüdrət sahibidir!” (əl-Həcc 22:74)
Eyni zamanda Quran Rəsulullah (saas) haqqında dabelə buyurur:
“(Elə bir elçi
ki) çox qüvvətlidir; ərşin sahibi (Allah) yanında çox hörmətlidir
(izzətlidir).” (ət-Təkvir 81:20)
Allah burada Rəsuluna (saas) öz sifətini nisbət verməklə şirkə düşürmü?
Əslində, Allah Quranda dəfələrlə Öz Sifətlərindən bəzilərini möhtərəmlik
nişanəsi olaraq peyğəmbərlərinə (əs) bəxş edir.
Alim (Bilən): Allahın sifətidir, lakin
İsmayıl (ə) da Alim adı ilə xatırlanır.
Həlim(Mülayim) : Allahın sifətidir, lakin
İbrahim (ə) və İsmayıl (ə) Həlim adıyla xatırlanırlar.
Şakur ( Qədirbilən): Allahın sifətidir, lakin Nuh
(ə) da Şakur olaraq xatırlanır.
Sabur (Səbirli): Allahın sifətidir, lakin Əyyub
(ə) da Sabur kimi xatırlanır.
Barr (Sadiq): Allahın sifətidir, lakin İsa
(ə) və Yəhya (ə) da Barr olaraq xatırlanırlar.
və s.
Nəticə
Allahın Sifətləri Allahın Özü tərəfindən qulları üçün də işlədilmişdir.
Lakin bu o demək deyil ki, Allahın həmin qulları bu Sifətlərdə Allahla şərik
olurlar. Bu Allahın mərhəmət və səxavətindəndir ki, öz sifətlərindən müəyyən
dərəcədə qullarına bəxş edib.
Sələfilər Quran və Sünnədən olan bu əsaslı dəlilləri öz fərziyyələri
(qiyas) ilə heç cür inkar edə bilməzlər.
Biz Allah Kərimdir deyəndə, bu həqidi və mütləq mənadadır. Və biz
Rəsulullahın (saas) Kərim olduğunu deyəndə bu Mütləq və Həqiqi mənada deyil,
amma biz burada təvil (aydınlaşdırma) gətirməliyik ki, həmin ifadə burada
məcazi/bədii mənada işlədilmişdir.
Və sələfilər hələ də Quranda Təvili labüd edən Mecaz olduğunu qəbul etməyə
hazır deyillərsə, onda onlar Allah və Rəsulu ilə birgə bütün müsəlmanları
Müşrik edirlər.
Qatadanın Fərziyyəsinə (Qiyas) baxış
Sələfilər Qatadaya (tabein) istinadən deyirlər ki, Allah kafirlərin
ruhlarını onlara geri qaytardı ki, Rəsulullah Bədr quyusunda onların ölü
cəsədlərinə müraciət etdi. Gəlin, baxaq görək Qatadanın fərziyyəsi/fikri
konkret olaraq nədir:
...Qatada (tabein) Ənəsdən (səhabə), o da Əbu Təlhədən (başqa bir səhabə)
rəvayət edir ki, Rəsulullah belə buyurmuşdur:
Bədr günü Peyğəmbər əmr edir ki, Qureyşin 24
başçısının cəsədlərini quru, çirkli Bədr quyusuna atsınlar. ....Biz quyunun
kənarında düşərgə salanda o, Qureyşli müşriklərin cəsədlərinə adları və
atalarının adı ilə müraciət edir: “Ey filankəs oğlu filankəs, və ey filankəs oğlu
filankəs! Allah və rəsuluna tabe olsaydın bu səni xoşhal edərdimi? Biz
Rəbbimizin vədinin haqq olduğunu gördük. Siz də Allahın vədinin haqq olduğunu
gördünüzmü?” Ömər soruşdu: “Ey Allahın Rəsulu! Siz ruhsuz bədənlərlə
danışırsız!” Allah Rəsulu dedi: “Məhəmmədin canı əlində olan Allaha and olsun
ki, onlar məni sənin eşitdiyindən pis eşitmirlər.” Qatada dedi: “Allah onları
yenidən diriltdi ki, onlar peyğəmbəri və onun töhmətlərini eşitsinlər,
peyğəmbərin qisası alınsın və onları məcbur etdi ki, özlərini tam peşman olmuş
və kədərlənmiş hiss etsinlər.”
Buxari, cild 5, bab 59, № 314, Muhsin Xanın tərcüməsi
Şərhlər
Qatada yuxarıdakı hədisin sonraki
ravilərindən biridir. O, bunu Ənəsdən (səhabə) eşitmişdir, Ənəs də Əbu Təlhədən
(bir başqa səhabə), o da Rəsulullahdan (saas) nəql etmişdir. Beləliklə, ilk
əvvəl 3 əsaslı və önəmli sual meydana çıxır ki, Qatada Allahın kafirlərə quyuda
yenidən ruh verməsini və onları həyatageri qaytarmasını necə öyrənə bilmişdir?
Rəsulallah (saas) heç vaxt deməyib ki,
Allah kafirlərin ruhlarını geri qaytarmışdır. Bədrdə iştirak edən Ömər və başqa
səhabələr də Allahın kafirləri yenidən həyata qaytardığını deməmişdir.
Yuxarıdakı Quyu Hədisi İbn Ömər, Aişə
(Aişənin Quyu Hədisi haqqında fikrini sonra qeyd edəcəyik), Əbu Təlhə və s.
kimi səhabələr tərəfindən ifadə edildiyi kimi rəvayət edilmişdir. Lakin bu
səhabələrin heç biri nə vaxtsa kafirlərin həyata qaytarılması haqqında bir şey
deməyiblər.
Beləliklə, Qatada Allahın kafirləri
həyata qaytardığını hardan öyrənmişdi? Məgər, obu haqda Allahdan (st) vəhy
almışdı? Almamışdırsa, onda bu yalnız Qatadanın islam şəriətində heç bir dəyəri
olmayan fərziyyəsidir.
Qatadanın qiyası Rəsulallahın (saas) və
Ömərin sözlərinə ziddir.
Rəsulallah (saas) ölü kafirlərə müraciət
edəndə Ömər şübhəyə düşür. Lütfən, Ömərin sözlərinə diqqət yetirin.
Ömər soruşdu:
“Ey Allahın Rəsulu! Siz ruhsuz bədənlərlə danışırsız!”
Və Qatada iddia edir ki, ruhlar bədənə qaytarılmışdı. Bunlardan hansı
doğrudur?
İndi isə Ömərin şəkk ilə dolu sualına Rəsulullahın verdiyi cavaba baxın.
Allah Rəsulu
dedi: “Məhəmmədin canı əlində olan Allaha and olsun ki, onlar məni sənin
eşitdiyindən pis eşitmirlər.”
Əslində, əgər ruhların geri qaytarılması
hadisəsi baş versəydi, Rəsulullahın (saas) bu haqda Ömərə deməsi zəruri idi.
Nübüvvət məqamı Rəsulallahdan tələb edir ki, din məsələlərində Ömərin
şübhələrinə son qoysun. Lakin Rəsulallahın (saas) cavabı açıq-aydın göstərir
ki, Qatada öz qiyasında səhvə yol vermişdir.
Sələfilər Qiyas Kartlarını yenə və yenə
istifadə edirlər
Sələfilər özlərinin bu məsələ (yəni
ölülərin eşitmədiyi) ilə bağlı olan bütün ehkamlarını yalnız Qatadanın
fərziyyəsi üzərində qurublar. Onlar Qatadanın fikirlərindən belə nəticəyə
gəliblər ki, Rəsulallahın sözlərini ölülərə çatdırmaq üçün Allah kafirlərin
ruhlarını istisna hal kimi geri vermişdir və digər hallarda ölülər eşitmirlər.
Bədbəxtlikdən, onların qiyasdan
istifadələri təkcə yuxarıdakı hədislə kifayətlənmir. Özlərini doğrultmaq üçün
onlar qiyas kartını Quranın əqidələrinə uyğun gəlməyən bütün ayələrində və
Rəsulallahın (saas) sözlərində yenə də və yenə dəistifadə edirlər.
Məsələn, onlar deyir ki, ölülərin ayaq
tappıltısının səslərini eşitməsi haqqında olan hədis (Buxari və Müslim)
səhihdir. Lakin sonra onlar öz qiyas kartını işə salır və iddia edirlər ki, bu
istisna haldır (baxmayaraq ki, Rəsulullah (saas) bunun istisna hal olduğunu heç
vaxt deməmişdir).
Şüeyb (ə) və Saleh (ə) təzəcə məhv olmuş
qövmlərinə müraciət etmələri haqqında olan Quran ayələrində də vəziyyət
eynidir. Sələfilər qiyas kartlarını işə salırlar və iddia edirlər ki, bunlar
istisna hallar idi (baxmayaraq ki, nə Allah, nə də Rəsulallah (saas) heç vaxt
bunların istisna hal olduğu haqda heç nə deməyiblər).
Aişə “Ölülərin Eşitməsi” ilə bağlı
ictihadını əsaslandırmaq üçün Rəsulallahın (saas) sözlərini təhrif edir
Sələfilər “Ölülərin eşitməsi”
məsələsində öz əhkamkarına dəlil gətirmək üçün Aişənin fikrinə də müraciət
edirlər. Lakin mənim müti fikrim belədir ki, Aişə özü bu məsələdə bir neçə
ciddi səhvə yol verdiyi üçün onun sələfilərə heç bir köməyi dəyə bilməz. O, özü
ictihad etmişdi və Qurana yanlış izah vermişdi. Lakin bu izah/ictihad birbaşa
Rəsulallahın (saas)sünnəsinəzidd idi.
Rəsulallahın (saas) Sünnəsini tərk edib
Quranı şəxsi fikirlərinə görə təfsir etmək
Rəsulallah (saas) özü bu fitnə haqqında
demişdi ki, yalnız Allahın Kitabı (yəni Quran) kifayət deyil. Quranı dərk etmək
üçün bir kəs həmçinin Rəsulullahın (saas) sünnəsini də nəzərə almalıdır.
Rəsulullah (saas) demişdir: “Öz fikirləri
əsasında Quran haqqında danışan kəs səhvə yol vermişdir, hətta doğru danışsa
belə.”
http://www.sunnah.org/publication/salafi/troid/answer.htm
http://www.sunnah.org/publication/salafi/troid/answer.htm
Aişə Quranın aşağıdakı ayəsi haqqında
danışanda özşəxsi fikrindən istifadə etmişdir.
Şübhəsiz ki, sən nə ölülərə (haqqı) başa sala bilər,
nə də dönüb gedən karlara (haqqa) çağırışı eşitdirə bilərsən!
Bu ayədən Aişə belə bir nəticə
çıxarmışdır ki, ölülər eşitmir. (biz artıq bu ayənin mənası haqqında danışmışıq.
Lütfən yuxarı baxın). Və indi sələfilər Aişənin ictihadını bu məsələ ilə bağlı
əqidə inanclarına qalxan edirlər. Şeyx Camal Əfəndi əl İraqi əl Zəhəvi özünün
“Sələfi Hətəkatına qarşı Əhli Sünnə ehkamı”nda yazır:
”Rəvayət olunur ki, Aişə (Allah ondan razı olsun)
ölülərin eşitməsiylə bağlı hədisi eşidəndə buna etirazını bildirib və deyib:
“Peyğəmbər bu cür bir şeyi necə deyə bilər ki, Allah buyurur: “sən nə ölülərə
(haqqı) başa sala bilər, nə də dönüb gedən karlara (haqqa) çağırışı eşitdirə
bilərsən!””
Burada Aişə Rəsulullahın (saas)
sünnəsinə etinasızlıq edərək və Quranı öz biliyinə görə təfsir edərək ilk
səhvinə yol verir. Və o zamandan o elə düşünür ki, Quyu Hədisi onun ictihadına
ziddir, və buna görə də o, Rəsulallahın (saas) bu hərəkətinə (yəni ölülərə
müraciətinə) öz təəccübünü bildirir.
Aişə Quyu hədisini təhrif edir
Aişə görəndə ki, Quyu hədisi onun
ictihadına ziddir, o, hədisin sözlərini öz ictihadına uyğun olaraq təhrif edir.
Aişə İbn Ömər və başqalarına (Quyu hədisini rəvayət edənlər) zidd olaraq belə
iddia etmişdir ki, nə Ölülər eşidir, nə də Rəsulullah (saas) onlara müraciət
etmişdir, o (saas) yalnız belə deyib ki, həmin kafirlər onun (saas)
dediklərinin doğru olduğunu indi başa düşürlər.
...(Aişə demişdir) Allah Rəsulu (Allahın rəhməti onun
üzərinə olsun) Bədr döyüşündə ölmüş müşriklərin cəsədləri toplanmış quyunun
yanında dayanır və deməli olduğu sözü deyir, yəni: Onlar mən dediyimi
eşidirlər. Lakin ibn Ömər yalnış anlayıb. Müqəddəs peyğəmbər (ona salam olsun)
ancaq belə deyib: Onlar başa düşüblər ki, mənim onlara dediyim haqq idi. Sonra
o dedi: “Şübhəsiz, sən ölülərə eşitdirə bilməzsən.”
Səhihi Müslim, 004-cü bab, hədis № 2027, Siddiqinin
tərcüməsi
Və Aişənin rəvayət etdiyi:
Peyğəmbər buyurmuşdur: “Onlar indi başa düşürlər ki,
mənim vaxtilə onlara dediyim haqqdır. Və Allah buyurur: “Həqiqətən! Sən ölülərə
eşitdirə bilməzsən.”
Səhihi Buxari, cild 2, bab 23, hədis № 453, Möhsin
Xanın tərcüməsi
İbn Ömərin rəvayəti:
Peyğəmbər Bədr quyusunun yanında (müşriklərin
cəsədləri ilə dolu) dayanıb belə demişdir: “Rəbbin vədinin haqq olduğunu indi
bildinizmi? ” Sonra o belə demişdir: “Onlar indi bilirlər mənim nə
dediyimi.” Bu Aişənin qarşısında deyilmişdi və o demişdir: “Lakin
Peyğəmbər demişdir: İndi onlar mənim onlara dediyimi çox yaxşı başa düşürlər.”
Sonra o deyir (müqəddəs ayə): “Sən ölülərə eşitdirə bilməzsən… ...”
Səhihi Buxari,
cild 5, bab 59, hədis № 317, Möhsin Xanın tərcüməsi
Allah Rəsulu (saas) Bədrdə ölülərə müraciət etmişdir, ya yox? Həmin ölülər
Rəsulallahın (saas) sözlərini eşidiblər, ya yox?
Peyğəmbər Bədr quyusunda ölülərə müraciət edəndə Aişə orda yox idi. Lakin
Ömər orda idi, və Rəsulallahın etdiyinə olduqca şübhəli, həyəcanlı, şəkk içində
yanaşmışdı (yəni ölülərə adları ilə müraciət etməyi. Ey Əbu Cəhl ibn Hişam, ey
Üməyyə ibn Xələf, ey Ütbə ibn Rəbiyyə).
Ömər Rəsulullahdan soruşdu: “Siz cansız bədənlərə müraciət edirsiniz?”
Allah Rəsulu ona cavab verdi: “Canım əlində olan Allaha and olsun ki, onların
eşitdiyi kimi sən məni eşitmirsən. (onlar məni səndən daha yaxşı eşidirlər.)”
Rəsulullahın və Ömərin sözləri Aişənin iddiasıyla bağlı bütün şübhələrin
üzərindən xətt çəkir və quyudakı kafirlər həqiqətən Rəsulallahı eşidirdilər və
həqiqətən Rəsulallah onlara müraciət etmişdi.
Aişənin davranışındakı ziddiyyətlər
Ömərin onun evində dəfn olunmasından sonra Aişə özü oraya hicabla daxil
olmağa başladı.
Əhməd ibn Hənbəldən rəvayət olunur ki,
Ömər Aişənin evində dəfn olunmamışdan əvvəl Aişə
oraya hicabsız daxil olurdu, çünki Rəsulallah (saas) onun həyat yoldaşı, Əbu
Bəkr isə atası idi. Lakin Ömər orda dəfn olunduqdan sonra Aişə oraya hicabla
daxil olurdu.
Əl Mişkat, Ziyarət əl Qubur Babı
Qəribədir ki, o, ölülərin bizi
eşitdiyinə inanmır, amma onların bizi gördüyünə inanır? Əslində Aişə həm görmək
həm də eşitmək məsələsində səhvə yol vermişdi. Əgər ölülər öz qəbirlərinin
divarlarından bizi görürsə, onların bizi hicab altından görmələrinə nə mane
olur?
Doğrusunu Allah bilir.
Quyu hədisində Qatadanınvə Aişənin
fikirlərindəki ziddiyyət
Aişə bu fikirdə idi ki, nə Rəsulallah
ölülərə müraciət etmişdi, nə də ölülər onu eşitmişdilər, sadəcə olaraq onun
fikri bu idi ki, onlar öldükdən sonra peyğəmbərin (saas) dediklərinin
doğru olduğunu anlamışdılar.
Aişənin fikrindən fərqli olaraq, Qatadanın
fikri bu idi ki, həqiqətən Rəsulullah (saas) ölülərə müraciət etmişdi və
həqiqətən ölülər onu eşitmişdi. Və bütün bunlar belə baş vermişdi ki, Allah
ölülərin ruhlarını yenidən onların cəsədlərinə qaytarmışdı və yenidən onlara
həyat vermişdi.
Maraqlıdır ki, sələfilər öz əqidələrini
təsdiq etmək üçün eyni zamanda hər iki nəzərdən istifadə edirlər. Necə də
məntiqsiz bir davranışdır. Onlar əvvəlcə bu ikisinin arasında hansının doğru
olduğuna qərar verməlidirlər.
Onların elmlərinə bir əlavə etməyimə ehtiyac
varmı?
Bütün sələfi dəlillərinin nəticəsi
Nə Quranda, nə də Sünnədə ölülərin
“Eşitmədiyinə” dair heç bir dənə də dəlil yoxdur. Sələfilər bütün əqidələrini
Qatadanın və Aişənin fikirləri (bunlar da birbirinə tamamilə ziddir) və qiyas
kartı üzərində qurublar.
Bu birbirinə zidd olan iki fikir və
qiyas necə Quran ayələrindən və Rəsulullahın (saas) hədislərindən daha əsaslı
hesab oluna bilər? Ayə və hədislər açıq aydın ölülərin eşitməsinə işarə edir.
Quran təsdiqləyir ki, Rəsulallah (saas)
bizim hərəkətlərimizi görür.
Müqəddəs Quranda Rəsulallahın (saas)
bizim hərəkətlərimizi görməsini təsdiqləyən ayə var.
(ət-Tövbə 9:94) ... əməlinizi Allah da
görəcək, Onun Peyğəmbəri də”. Sonra qeybi və aşkarı bilənin (Allahın) hüzuruna
qaytarılacaqsınız, O da sizə nə etdiklərinizi xəbər verəcəkdir!
Quranın digər bir ayəsi də təsdiq edir
ki, bizim hərəkətlərimizi yalnız Rəsulallah deyil, eləcə də möminlər
(inananlar) da görür.
(ət-Tövbə 9:105) De: “(Ey
insanlar, ey tövbəkarlar! İstədiyinizi) edin. Allah, Onun Peyğəmbəri və
möminlər əməllərinizi görəcəklər. Siz qeybi və aşkarı bilən Allahın hüzuruna
qaytarılacaqsınız, O da sizə nə etdiklərinizi xəbər verəcəkdir!”
Yuxarıdakı
ayələr Rəsulallahın (saas) bizi yalnızca eşitməsi deyil, həmçiningörməsi
haqqında olan şübhələrə son qoyur (yəni, o (saas) dünyada baş verən hər şeydən
xəbərdardır).
Yuxarıdakı ayələrə sələfilərin cavabları
Lakin Sələfilər
Rəsulallahın (saas) bizi görməsini inkar edirlər. Onlar iddia edirlər ki,
“Görmək” sözü burada həqiqi mənada deyil, məcazi mənada işlənib (özlərinin
“Müqəddəs Quranda Məcaz yoxdur, hər şey həqiqi mənadadır” iddialarına zidd
olaraq). Bundan başqa sələfilər deyirlər ki, “Görmək” sözü burada “Bilmək”
mənasında işlənir, yəni, bizim hərəkətlərimizi YALNIZ Allah görür və Rəsulallah
(saas) bunları mələklərin onlara gətirdikləri vəhylər vasitəsilə bilir. Gəlin
yuxarıdakı ayələrin izahını verək:
“Yuxarıdakı
Görmək sözü (yalnız) Bilmək mənasında işlənib. Bu o deməkdir ki, bizim
hərəkətlərimizi yalnız Allah görmür, eləcə də Rəsulallahın (saas)və digər
möminlər də vəhylər vasitəsilə olanlardan xəbərdar olurlar. Bu fikir əvvəlki
9-cu surənin94-cü ayəsində də bildirilmişdir. Burada Rəsulallahın söylədiyi
halda digər möminlərin də bilgi aldıqları göstərilir”.
9-cu surənin
94-cü ayəsinin Təfsiri (Urdu dilində)Şah Fahad Nəşriyyat Evi tərəfindən çap
olunmuş və Səudiyyə Hökuməti tərəfindən də yayılmışdır.
Sələfilərin Təfsirinə bizim cavabımız
Rəsulallahın
(saas) bizim hərəkətlərimiz haqqında necə xəbərdar olmasının nə fərqi var? Onun
(saas) bizim hərəkətlərimizi necə görməsi və eşitməsindən (adi insan və yaxud
vəyh alan bir insan kimi) daha Vacib və Əsas məsələ onun bizim əməllərimizdən
xəbərdar olmasıdır. Hər iki halda sələfilər səhvə yol verirlər. Bundan sonra
onlar bunu necə söyləyə bilərlər:
·
Rəsulallah (saas) vəfat
etmişdir və bu dünya ilə heç bir əlaqəsi yoxdur.
·
Rəsulallah (saas) hətta öz
məzarında bizim salamlarımızı da eşitmir.
·
“Ya Rəsulallah” demək
şirkdirsə, “əs-səlat u vəs-salam u aleykə ya Rəsulallah” demək caiz deyil.
·
Rəsulallah (saas) vəfat
etdiyindən və hətta ondan (saas.) nə istədiyimizi bilmədiyindənbizə şəfaət
etməsi üçün ondan kömək istəməyimiz şirkdir.
Rəsulallah (saas) və möminlər bütün bəşəriyyətə qarşı
şahidlik edirlər.
Quran deyir ki,
haqq-hesab günündə Rəsulallahın (saas) ümmətindən olan möminlər bütün
bəşəriyyətə qarşı şahidlik edəcəklər və Rəsulallah (saas) da onlara qarşı
şahidlik edəcək.
(Bəqərə 2:143) Beləliklə
də, sizi (ədalətli və seçilmiş) bir ümmət etdik ki, insanların əməllərinə
(qiyamətdə) şahid olasınız, Peyğəmbər də (Muhəmməd əleyhisəllam da) sizə şahid
olsun.
Digər ayədə isə
Quran deyir:
(Nisə 4:41) (Ya
Rəsulum!) Hər ümmətdən (peyğəmbərini) bir şahid gətirəcəyimiz və səni də onlara
şahid təyin edəcəyimiz zaman (kafirlərin halı) nə cür olacaq?
Rəsulallah
(saas) və onun ümməti görmədiyi və eşitmədiyi halda bütün bəşəriyyətə qarşı
necə şahidlik edəcəklər?
Əməl dəfətəri sağ yöndən gətirilən kimsələrin
(möminlərin)ruhları bizi görür
Quran deyir ki,
mömin insanların ruhları bizi görür və əgər də möminlərdəniksə biz ölən zaman
onlar bizi salamlayırlar.
(əl-Vaqiə 56:83) Bir
kimsə canını tapşıran zaman baxa-baxa qalırsız.
(əl-Vaqiə 56:90) Əgər
o, sağ tərəf sahiblərindəndirsə (əməl dəftəri sağ əlinə verilənlərdəndirsə),
(əl-Vaqiə 56:91) (Ona
özü kimi olan yoldaşlarının dili ilə: ) “Sağ tərəf sahiblərindən sənə salam
olsun!” (deyiləcəkdir).
Qoy Allah
sorğu-sual günü əməllərimizi sağ əlinə verilən kəslərdən etsin bizi. Amin.
Peyğəmbərlərin Məhəmmədə (saas) kömək etmək üçün
vədləri
Biz
sələfilərdən, Peyğəmbər və ya sadə insanlar olmasından asılı olmayaraq ölülər
bizə kömək edə bilərlər deyə soruşanda, onlar cavab verdilər: Xeyr! O zaman
onlar Ali İmran surəsinin bu ayəsinə baxmalıdırlar:
(Ali İmran 3:81) (Ey
kitab əhli!) O vaxtı yadınıza gətirin ki, Allah peyğəmbərlərdən: “Sizə verdiyim
kitab və hikmətdən sonra, sizdə olanı təsdiq edən bir peyğəmbər gəldikdə ona
mütləq inanıb yardım edəcəksiniz”, - deyə əhd almış və onlara: “Bunu təsdiq
edib, ağır olan əhdimi qəbul etdinizmi? – demişdi. Onlar da: “Təsdiq etdik!” –
deyə cavab vermişdilər. (Bu zaman) Allah: “Elə isə (bir-birinizə) şahid olun! Mən də sizinlə bərabər şahidlərdənəm”, - deyə
buyurmuşdu!
Təhlillər
1.
İndi
Peyğəmbərlər Peyğəmbərlik məqamlarına görə Rəsulallaha (saas) kömək
etməlidirlər. Onlar ölü olduğu halda necə kömək edə bilərlər və vəhabilərin
sözlərinə görə ölülər dirilərə kömək edə bilməzlər.
2.
Əgər
biz onların kömək edə bilmədiyini deyiriksə, bu o anlama gəlir ki, bu
Peyğəmbərlər fasiqdirlər, çünki Rəsulallaha (saas) kömək etmək onların nübuvvət
şərtidir.
3.
Biz
Peyğəmbərlərin fiziki baxımdan sağ olmamalarına baxmayaraq onların Rəsulallaha
(saas) kömək edə biləcəklərini və o (saas) onları çağıran zaman onun yardımına
gələcəklərini qəbul etməliyik.
4.
Əgər
bu Peyğəmbərlər ölü ikən Mühəmmədə (saas) kömək edə bilirlərsə, bəs nə üçün
vəhhabilər inkar edir ki, bütün Peyğəmbərlərdən üstün olan Mühəmməd (s) bizə
kömək edə bilməz?
5.
Əgər
bu Peyğəmbərlər Qeybdə ikən Rəsulallaha (saas) kömək edə bilirlərsə, bəs nə
üçün Qeybdə olan İmam Məhdinin (ə) öz şiələrinə kömək edə biləcəyinə
inanmağımız yanlış hesab olunur?
6.
Əgər
Rəsulallaha(saas) kömək etmək bir peyğəmbəri fasiqə çevirirsə, onda Uhud və
Hüneyn döyüşlərində səhabəyə kömək etməyən və peyğəmbərə ölüm yatağında yazı
yazmaq xahişini yerinə yetirməyinə açıq aşkar mane olan səhabənin halı daha pis
deyilmi?
Rəsulallahın (saas) yoxluğunda ondan
şəfaət istəməyin yollarını o (saas) özü belə bildirmişdir
Rəsulallah (saas) həyatda ikən səhabə
onun yanına gələr və onun üçün dua etməsini xahiş edərdi. Lakin Rəsulallah
(saas) onun dualarına necə sığınmağımızı və olmadığı zamanlarda onun vəsiləsi
ilə necə istəməyimizi bizə danışmışdı.
Bir kor kişi Rəsulallahın (saas) yanına gəldi və dedi:
“Allahdan mənə kömək etməsini dilə”. O cavab verdi: “Əgər istəsən mən bunu
yubadaram və sənin üçün daha yaxşı olacaq, əgər istəsən mən sənin üçün Allahdan
daha xeyirlisini diləyəcəyəm.” O dedi: “O zaman Ona dua elə”. Peyğəmbər (saas)
dedi: “idhhab fa tavadda, va salli rak`atayn thumma qul” Get və dəstəmaz al,
iki rükət namaz qıl və sonra de: Ey Allah, mən sənin mərhəmətli Peyğəmbərin
vəsiləsiylə səndən istəyirəm; Ya Məhəmməd, mən sənin vəsilənlə öz dualarımı
Allahımdan istəyirəm, Mən sənin vəsilənlə Allahdan mənə yenidən görməyi nəsib
etməsini istəyirəm. Ey Allah onu mənimlə Sənin aranda vəsilə et.
Bu hədis Əhməd (4:138#17246-17247), Tirmizi (hasan
səhih qərib –Da`avat 119-cu Fəsil), İbn Macə (İqamət əl-salat və əl-sunnat,
Salat əl-hajat # 1385-ci fəsil), Nəsai ( Amal al-yavm va al-laylat, səhifə
417-418 # 658-660), əl-Hakim (1:313, 1:526), Təbarani al-Kabir tərəfindən nəql
edilmiş və İbn Hacər, Dahabi, Şavkani və İbn Teymiyyə də daxil olmaqla təxminən
15 hədis ustadları tərəfindən çox ciddi şəkildə təsdiqlənmişdir.
1.
Peyğəmbərin
göstərişləri xüsusi bir şəxsə, vaxta və məkana məhdudiyyət qoyulmadan bütün
müsəlmanlar üçün qanuni qüvvə daşıyır; Peyğəmbərin (saas) özündən sonra gələn
göstərişlə təsdiq olunmayana qədər bu dünyanın sonuna kimi bütün nəsillər üçün
öz qüvvəsini saxlayacaq.
2.
Peyğəmbər
(saas) kor kişiyə dedi: “Get və dəstəmaz al”, əlavə etmədən: “sonra isə mənim
qarşıma gəl”. Cismən yoxluqlarına gəlincə isə ölülər və dirilər tam oxşardılar.
3.
Peyğəmbərin
(saas) cismən olmamasına baxmayaraq, onun vasitəçiliyi üçün çağırdığımız söz
birbaşa müraciətdir: “Ya Məhəmməd”. “Ey filankəs” - ifadəsi sağ olan və ya
eşidən bir kimsəni çağırmaq üçün işlədilir. Onu da qeyd edək ki, Allah
möminlərə Peyğəmbəri (saas) adi tərzdə bir-birlərini çağırdıqları kimi
çağırmağı qadağan etmişdir. Ona görə də, Peyğəmbərin (saas) olmamasının və
müraciət olunmasının yeganə yolu birincinin fiziki, ikincinin isə mənəvi mənada
işlənməsidir.
Sələfilər əllərindən gələni edirlər ki, öz istəklərinə uyğun olaraq yuxarıdakı hədislərin mənasını dəyişsinlər. Bizim söylədiyimiz kimi bu hədisin səhabələr tərəfindən eyni mənada işlədilməsi onlara bunu dəyişməyə yol vermir. Burada göstərilən 2-ci hədis yuxarıdakı hədisi təsdiqləyir.
Osman ibn Hunayfın qardaşı oğlu Əbu
İmama ibn Səhl ibn Hunayfın da söylədiyi kimi Kəbir (9:17-18) və Saqirdə
(1:184/201-202) Münziri (Targib 1:473-474), Heytəmi və Təbərani, Marifədə
Beyhəqi, Əbu Nuaym tərəfindən təsdiq olunan səhih hədis:
Bir kişi ehtiyacı üzündən Osman ibn Əffanın yanına
gəldi, lakin o, nə kişiyə diqqət yetirdi, nə də onunla maraqlandı və bu
vəziyyətdən sonra o, Osman ibn Hunayfa şikayət etdi və o dedi: “Get dəstəmaz
al, sonra məscidə get və iki rükət namaz qıl, daha sonra bu duanı de”, sonra o
kor kişinin duasını xatırlatdı, “sonra yenidən Osmanın yanına get.” Həmin kişi
getdi, onun dediyi kimi etdi, sonra Osmanın qapısına getdi, qapıçı gəldi və
onun əlindən tutaraq Osmanın yanına gətirdi və Osman onu özü ilə xalçanın
yuxarı hissəsində oturdub dedi: “Mənə de görüm nəyə ehtiyacın var.” Bundan
sonra kişi evdən çıxdı və yenidən Osman ibn Hunayfla rastlaşdı və dedi: “Allah
əcrini versin! Sən onunla danışmayana qədər o nə mənə diqqət yetirdi, nə də
mənimlə maraqlandı. O cavab verdi: “Mən onunla danışmamışam, lakin mən bir kor
kişinin görməməyindən Peyğəmbərə (saas) şikayət etmək üçün gəldiyini görmüşdüm”
və o ona bu hekayədəki əsas fikri xatırlatmışdı.
Beləliklə, sələfilərin yuxarıdakı hədisə
başqa məna vermək imkanları qalmır.
Bizim əməllərimiz Rəsulullaha (sav)
təqdim olunur və o, bu ümmətin əməllərindən xəbərdardır.
Digər bir hədisdə deyilir ki, ümmətin
əməlləri davamlı olaraq Peyğəmbərə təqdim olunur, o, ümmətin yaxşı əməl və
ibadətləri üçün Allaha həmd-səna edir ki, Allah onların günahlarını bağışlasın.
Hədis belədir:
“Sizin əməlləriniz mənə göstərilir. Əgər yaxşı olsa
Allaha həmd-səna edirəm, əgər pis olsa, onda sizin bağışlanmanız üçün Allaha
dua edirəm.”
Hatəmi Məcməüz-zəvaid əsərində (9:24) bunu nəql edib
və deyib ki, o hədis Bəzzardan və sonrakı ravilər tərəfindən nəql edilib (onun
Müsnədində) və hamısı səhihdir. İraqi Tarh-ut-tasrib fi şərh-it-təqrib
kitabında ravilər zəncirinin etibarlı olduğunu təsdiq edib. İbn Səd
ət-Tabaqatul-kübrada bunu nəql edib (2:194). Qadi-İyad Əş Şifada bu hədisi qeyd
edib (1:19); Suyuti bunu əl Xasais ül kübrada (2:281) və Mənahil üs sifa fi
Takricahadis aş Şifada qeyd edib (səh 3) və şərh verib ki, İbn Əbi Üsamə öz
Müsnədində Bəkr ibn Abdullah əl Muzanidən nəql edib və Bəzzar öz Müsnədində Abdullah
ibn Məsuddan səhih ravi zəncirilə nəqlinə etibar edib. Kafaci və Molla Əli Qari
əş Şifaya(yəni Nəsim ür Riyad (1:102) və Şərh əş Şifa 1:36)) hörmətlə
şərhbildiriblər. Hədis alimi İbn Ül Cavzi bunu əl Vəfa bi əhvalil Mustafa
kitabında (2:809-10) Bəkr ibn Abdullah və Ənəs İbn Malikdən rəvayət edib. Subki
bu hədisin doğru olduğunu Şifa üs siqam fi ziyarət xayril anam kitabında (səh
34) Bəkr ibn Abdullah əl Muzani və ibn Əbil Hadidən əs Sarim ul munkidə (səh.
266-7) bildirib. Bəzzarın hədisi də həmçinin İbn Kəsirin Əl Bidayə vən nihayəh
kitabında (4:257) yazılıb. Əsqalani bu hədisi Bəkr ibn Abdullah əl Muzanidən
Mətalibük aliyah kitabında (4:22-3 #3853).rəvayət edib. Əli əl Hindi ibn Sədin
hədisini Kənzul Ummalda (11:407 #31903) və Harisdə (#31904) qeyd edib.Nəbhani
bunu Hüccətullah ələl aləmin fi mucazat seyyidil mursəlin kitabında səh 713-də
rəvayət edib.
Sələfilərin verdiyi yeganə cavab budur ki, bu hədis zəyifdir. Lakin bu
yalnız onların ikili standardlarına uyğundur. Bu qədər hədis alimi bu hədisi
səhih bilirlərsə, sələfiər hələ də onu necə zəyif adlandıra bilirlər? Onlarin
bu hədisi zəyif elan etməkdə yeganə əyarları budur ki, hədis onların istək və
əqidələrinə ziddir.
Onların qaldırdığı növbəti etiraz məsələsi Rəsulun (saas) milyonlarla
insanın əməllərini görməyə nə cür qadir olmasıdır?
Çox absurd etirazdır və bu yalnız o kəslərin ağlına gələ bilər ki, onlar
Literalizm (hərfilik) xəstəliyindən əziyyət çəksin. Gəlin onlara hətta sələfi
alimlərinin də qəbul etdiyi bir hədisi sitat gətirək.
“Cümə günləri mənə daha çox salatu salam göndərin,
çünki bu gün (xüsusilə) izlənilir və mələklər buna şahid olurlar. Bir kəs mənə
salavat göndərməyə başlayan kimi, onun salavatı mənə çatdırılır.” Əbu əl Darda
deyir: “Hətta sizin ölümünüzdən sonra belə?” Peyğəmbər cavab verir: “Heç
şübhəsiz, Allah Peyğəmbərlərin bədənlərini çürütməyi yerə(torpağa) qadağan
etmişdir.”
Əbu əl Dardanın səhih ravi zənciri ilə
İbn Macə tərəfindən rəvayət olunmuşdur. Həmçinin səhih zəncirlə Ovs ibn Ovs əl
Təqafi Əhməddən, o da İbn Əbi Şeybadan, o, Əbu Davuddan, o, əl Nəsaidən →İbn Macə →əl
Darimi→İbn
Kuzayma→İbn
Hibban→Əl
Hakim (Zəhəbi səhih hesab etmişdir), Təbaranidən öz Kəbirində və bir
çox yerlərdə Beyhəqidən rəvayət etmişdir.
Ölülərin eşitməsinə dair vəhabilərin
digər dəlilləri
Vəhabilər əllərindən gələni edirlər ki,
ölülərin eşitməsi və xəbərdar olması haqqında dəlillərə kölgə salsınlar. Bu
bölmədə biz onlarınəqidələrini müdafiə etmək üçün nələrə etiraz etdiklərini
görəcəyik.
1-ci etiraz: Rəsul (saas) ölümündən
sonra səhabələrinin bidətlərini bilməkdən imtina etdi
Vəhabi deyir ki, əgər Rəsul (s)
vəfatından sonra həqiqətən bizim əməllərimizdən xəbərdardırsa, onda niyə o,
səhabənin bidətləri haqqında heç nə bilmir? Və dəlil olaraq aşağıdakı Hövuz
hədisi gətirir.
Ənəs rəvayət edir: "Peyğəmbər dedi:
"Səhabələrimin bəzilərimənim hovuzuma yaxınlaşacaq, mən onları
tanıyacağam, sonra onlar məndən uzaqlaşdırılacaqlar və mən deyəcəyəm: "Ey
mənim səhabələrim!" Sonra belə bir nida gələcək: "Sən
bilmirsən, səndən sonra dində nə yeniliklər etdilər (yəni bidətlər)."
Səhih Buxarinin
tərcüməsi, cild 8, bab 76 (To make he Heart Tender (Ar Riqaq)), hədis № 584
Bu hədislə onlar sübut etmək istəyirlər ki, Rəsul (s) onun vəfatından sonra
nələr baş verdiyini bilmirdi.
Cavab: Haqq-hesab günü hadisələr sual-cavab şəklində
olacaqdır.
Bu problemin yaranma səbəbi odur ki, vəhabilər “hərf”lik xəstəliyindən
əziyyət çəkirlər və hərfi məna və məcazi məna ifadələrinin fərqinə varmaq
niyyətində deyillər. Vəhabilər aşağıdakı hədisdən çox yalnış məna çıxarırlar.
Elə bu səbəbdəndir ki, Rəsulullah (s) Əhli-Beytdən (əs) öyrənməyi əmr edirdi.
Əgər bütün Quranı və Rəsulullahın sünnəsini nəzərə alsaq, onda biz bilməliyik
ki, haqq-hesab günü bütün hadisələr ritorik suallar şəklində reallaşacaq.
Axı ritorik sual nədir?
Əvvəlcə butermini aydınlaşdıraq ki, insanlar daha rahat başa düşsünlər.
Ritorik sual o suala deyilir ki, sualı verən sualın cavabını əvvəlcədən bilir. Bu sualın soruşulmasında məqsəd cavabın hər kəsə aydın olmasıdır.
Haqq-hesab günü baş verəcək bütün hadisələr ritorik Sorğu üzərində olacaq və buna Qurandan bir neçə dəlil var. Belə ki, “Hovuz Hədisi”nin detallarına getməzdən öncə,Qurandan dəlillərə baxaq.
Allah (svt) gizli ya aşkar hər şeyi biləndir. Lakin buna baxmayaraq, Allah şahidlərin belə ritorik sualı İsaya (əs) verəcək ki, hamı baş verənlərə şahid olsun.
Axı ritorik sual nədir?
Əvvəlcə butermini aydınlaşdıraq ki, insanlar daha rahat başa düşsünlər.
Ritorik sual o suala deyilir ki, sualı verən sualın cavabını əvvəlcədən bilir. Bu sualın soruşulmasında məqsəd cavabın hər kəsə aydın olmasıdır.
Haqq-hesab günü baş verəcək bütün hadisələr ritorik Sorğu üzərində olacaq və buna Qurandan bir neçə dəlil var. Belə ki, “Hovuz Hədisi”nin detallarına getməzdən öncə,Qurandan dəlillərə baxaq.
Allah (svt) gizli ya aşkar hər şeyi biləndir. Lakin buna baxmayaraq, Allah şahidlərin belə ritorik sualı İsaya (əs) verəcək ki, hamı baş verənlərə şahid olsun.
(Maidə 5:116) (Ya
Rəsulum!) Xatırla ki, o zaman (qiyamət günü) Allah belə buyuracaq: “Ya Məryəm
oğlu İsa! Sənmi insanlara: “Allahla yanaşı, məni və anamı da özünüzə tanrı
bilin!” – demişdin?
Həqiqətdə Allah bilir ki, İsa (əs) heç vaxt insanlara əmr etməyib ki,
onlarİsanı və anasını Tanrı bilsinlər? Lakin bütün hadisələr Qiyamət Günü
ritorik formada baş verəcək, Allah bu sualı vermişdi ki, şahidlər bilsinlər.
Və bu ritorik suala cavab olaraq Həzrət İsa (əs) belə cavab verəcək:
“(İsa cavabında) deyəcək: Sən pak və müqəddəssən! Haqqım çatmayan bir şeyi demək mənə yaraşmaz. Əgər bunu mən demiş olsaydım, Sən onu mütləq bilərdin. Sən mənim ürəyimdə olan hər şeyi bilirsən, mən isə Sənin zatından ola bilmərəm. Şübhəsiz ki, qeybləri bilən ancaq Sənsən!”
Məgər Allah bilmir ki, O hər şeyi biləndir? Həqiqətənmi, Onun İsadan (əs) gələcək cavaba ehtiyacı var? Yox, əlbəttə yox. Lakin Allah (svt) İsaya (əs) imkan verəcək ki, ona atılmış böhtanlardan özünü müdafiə etsin və İsa (əs) öz haqq əməllərinə Allahı şahid tutacaq.
Hətta Hafiz İbn Kəsir bu ayəyə eyni təfsiri vermişdir. O yazır:
Və bu ritorik suala cavab olaraq Həzrət İsa (əs) belə cavab verəcək:
“(İsa cavabında) deyəcək: Sən pak və müqəddəssən! Haqqım çatmayan bir şeyi demək mənə yaraşmaz. Əgər bunu mən demiş olsaydım, Sən onu mütləq bilərdin. Sən mənim ürəyimdə olan hər şeyi bilirsən, mən isə Sənin zatından ola bilmərəm. Şübhəsiz ki, qeybləri bilən ancaq Sənsən!”
Məgər Allah bilmir ki, O hər şeyi biləndir? Həqiqətənmi, Onun İsadan (əs) gələcək cavaba ehtiyacı var? Yox, əlbəttə yox. Lakin Allah (svt) İsaya (əs) imkan verəcək ki, ona atılmış böhtanlardan özünü müdafiə etsin və İsa (əs) öz haqq əməllərinə Allahı şahid tutacaq.
Hətta Hafiz İbn Kəsir bu ayəyə eyni təfsiri vermişdir. O yazır:
Allahın
buyurduğu,
(Sən pak və
müqəddəssən! Haqqım çatmayan bir şeyi demək mənə yaraşmaz.)
..Allah İsanın
verəcəyi mükəmməl cavabı eşitmək üçün ona müraciət edir. İbn Əbi Xatim yazır
ki, Əbu Hüreyrə belə demişdir: “Allahın verəcəyi suala cavab vermək üçün İsaya
bu dəlil öyrədiləcəkdir. ”
Təfsir İbn Kəsir
5: 116
İndi Hovuz hədisinə qayıdaq. Sadəcə hədisin sözlərinə bir daha nəzər
yetirək.
"Peyğəmbər
dedi: "Səhabələrimin bəzilərimənim Hovuzuma yaxınlaşacaq, mən onları
tanıyacağam, sonra onlar məndən uzaqlaşdırılacaqlar və mən deyəcəyəm: "Ey
mənim səhabələrim!"
Belə ki, Rəsulallaha (s) bu dünyada deyilmişdi ki, onun səhabələri ondan
sonra bidətlər edəcək və Kövsər Hovuzunda mələklər onları sol tərəfə aparacaq
və rəsulullah (s) onları tanıyacaq, sonra da onlar uzaqlaşdırılacaqlar….. Beləliklə, sual yaranır:
1.
Niyə
Rəsulallah (sav) deyir ki, o, onları tanıyacaq və buna baxmayaraq onlara
səslənəcək (onları qorumaq üçün): “Ey mənim səhabələrim”
2.
Və
niyə Rəsulun (sav) bildiyi şey ona deyilir (yəni onların dində dəyişiklik
etmələri)?
Beləliklə, inanın ki, Qiyamət günü
Rəsulullah (sav) sol tərəf səhabələrini tanıyır və onların sol tərəfdə olma
səbəblərini bilir. Və bu hadisə ritorik formada baş verir (yəni başqalarının da
bu işə şahid olması üçün). Ancaq vəhabilər bütün Quranın hərfi mənada olduğuna
və qiyamət gününün hadisələrinin də bu cür baş tutacağına inandıqları üçün bu
hədisi də anlaya bilməyiblər.
2-ci etiraz: Vəhabilər iddia edir ki,
Peyğəmbərlər öz ümmətlərindən aldıqları cavabı bildiklərini inkar edəcəklər.
Vəhabilər Peyğəmbərlərin heç nə
bilmədikləri haqqında əvvəlki iddialarını sübut etmək üçün Quranın bu ayələrini
sitat gətirirlər:
(Maidə 5:109) Allah peyğəmbərləri toplayacağı
gün (qiyamət günü) belə buyuracaq: “(Ümmətlərinizi Mənim əmrimə tabe olmağa
dəvət etdiyiniz zaman) sizə nə cavab verildi?” Onlar isə (təvazökarlıq edib):
“Biz heç bir şey bilmirik. Həqiqətən, qeybləri (görünməyənləri) bilən ancaq
Sənsən! – deyə cavab verəcəklər.
Bu ayədən də onlar sübut etməyə
çalışırlar ki, əvvəlki peyğəmbərlər də öz ardıcıllarından aldıqlarına nə cavab
verməli olduqlarını bilmirdilər.
Bu ayənin ölülərin“Eşitmə və Xəbərdar olma”sı ilə heç bir aidiyyatı yoxdur, amma vəhabilər bunu bu məsələyə bağlamağa cəhd edirlər. Lütfən aydınlaşdırın ki, bu ayə onların vəfatından sonra ümmətlərinin onlara verdiyi cavab haqqında deyil, Allahın onların sağlıqlarında aldığı ismarıc haqqında sual etməsi haqqındadır (yəni ölümdən sonrakı ismarıcdan danışmağın yeri yoxdur).
Lakin bu halda nə üçün Peyğəmbərlər bu haqda heç bir elmə sahib olmadıqlarını deyirlər? Bunu bilmək üçün biz gərək Qiyamət gününün dəhşətli hadisələrini yaddaşımızda saxlayaq. İbn Kəsir bu ayənin təfsirini belə verir:
Bu ayənin ölülərin“Eşitmə və Xəbərdar olma”sı ilə heç bir aidiyyatı yoxdur, amma vəhabilər bunu bu məsələyə bağlamağa cəhd edirlər. Lütfən aydınlaşdırın ki, bu ayə onların vəfatından sonra ümmətlərinin onlara verdiyi cavab haqqında deyil, Allahın onların sağlıqlarında aldığı ismarıc haqqında sual etməsi haqqındadır (yəni ölümdən sonrakı ismarıcdan danışmağın yeri yoxdur).
Lakin bu halda nə üçün Peyğəmbərlər bu haqda heç bir elmə sahib olmadıqlarını deyirlər? Bunu bilmək üçün biz gərək Qiyamət gününün dəhşətli hadisələrini yaddaşımızda saxlayaq. İbn Kəsir bu ayənin təfsirini belə verir:
(Biz heç bir biliyə malik deyilik)
Mücahid Əl Həsən Əl Bəsri və Əs Suddiyə
görə, bu, həmin Günün dəhşətinin nəticəsidir. Əbdür-Rəzzaq Ət-Tavridən, o da Əl
Əmaşdan belə rəvayət edib ki, Mücahid bu ayə haqqında belə deyib:
(Allah Peyğəmbərləri bir yerə
toplayacağı gün onlara belə deyəcək: “Sizə verilən cavab nə idi”) Onlar
qorxaraq belə cavab verəcəklər:
(Biz heç bir biliyə malik deyilik)
İbn Cərir və İbn Əbi Hatim də bu təfsiri yazıb. Əli İbn Əbi Təlhə İbn
Abbasın ayənin şərhini belə verdiyini yazıb:
(Allah Peyğəmbərləri bir yerə toplayacağı gün onlara
belə deyəcək: “Sizə verilən cavab nə idi (öyrətdiyiniz insanlardan aldığınız
cavab”)
Onlar qorxaraq belə cavab verəcəklər: Biz heç nə
bilmirik, qeybləri bilən yalnız Sənsən!”
Onlar şanı ən uca olan Rəbblərinə belə deyəcək: “Biz
bildiyimizdən əlavə bir şey bilmirik və Sən onları bizdən daha yaxşı bilirsən.”
Bu cavab şanı ən uca olan Rəbb qarşısında
hörmətsizlikdir, və bu o deməkdir ki, Sənin hər şeyi əhatə edən elminlə
müqayisədə bizim heç bir elmimiz yoxdur. Bu səbəbdən, bizim elmimiz yalnız o
insanların davranışlarının bizə görünən tərəfindən idrak edilir, onların
qəlblərini biz bilmirik.Sənsən hər şeyi Bilən. Hər şeyi ehtiva edən elmə sahib
olansan, və bizim elmimiz Sənin elmin qarşısında heçə bərabərdir.
Eyniylə, Ağa Mehdi Puya bu ayəyə eyni Təfsiri verib:
La ilma Lənə o demək deyil ki, biz
heç nəyi bilmirik, bu o deməkdir ki bizim elmimiz bizim deyil, Sənə məxsusdur,
bizə Sənin tərəfindən bəxş olunan qədərdir, və bu da çox məhduddur. Sən Alim
olan Allahsan.
Beləliklə bu ayə peyğəmbərlərin ölümündən sonrakı hadisələrə aid deyil,
onların sağ olduqları zamandakı hadisələrə aiddir və ölülərin “Xəbərdarlığı” və
“Eşitməsi”ni inkar etmək üçün istifadə oluna bilməz.
3-cü etiraz: Vəhabilər iddia edir ki, Həzrət İsa (əs)
vəfatından sonra ümmətinin şahidi olduğunu inkar edir.
Vəhabilərin üçüncü etirazları budur ki, İsa (əs) da deyib ki, o öldükdən
sonra ümmətinin əməllərinin şahidi olmayıb. Onlar növbəti Quran ayəsini dəlil
kimi sitat gətirirlər.
(Maidə
5:116-117) (Ya Rəsulum!) Xatırla ki, o zaman (qiyamət günü) Allah belə
buyuracaq: “Ya Məryəm oğlu İsa! Sənmi insanlara: “Allahla yanaşı, məni və anamı
da özünüzə tanrı bilin!” – demişdin? “(İsa cavabında) deyəcək:” Sən pak və
müqəddəssən! Haqqım çatmayan bir şeyi demək mənə yaraşmaz. Əgər bunu mən demiş
olsaydım, Sən onu mütləq bilərdin. Sən mənim ürəyimdə olan hər şeyi bilirsən,
mən isə Sənin zatından ola bilmərəm. Şübhəsiz ki, qeybləri bilən ancaq Sənsən!
Mən onlara
yalnız Sənin mənə etdiyin əmri çatdırıb belə demişəm: “Mənim də, sizin də
Rəbbiniz olan Allaha ibadət edin!” Nə qədər ki, onların arasında idim, onlara
şahid mən idim (onları belə nalayiq hərəkətlər etməyə qoymurdum). Sən məni
(göyə qaldırıb dərgahına) qəbul etdikdən sonra onlara nəzarətçi Özün oldun.
Yalnız Sən hər şeyə şahidsən!
Beləliklə, bu ayədən sələfilər/vəhabilər belə nəticə çıxarırlar ki, Həzrət
İsa (ə) ölümündən sonra ümmətinin əməllərindən xəbərsiz idi. Buna görə də deyir
ki, o, yalnız ümmətinin arasında ömür sürdüyü zaman onların əməllərinə şahid
idi. Və bundan sonra o, ümmətinin əməllərindən xəbərsiz oldu və bu səbəbdən
Məhəmməd peyğəmbərin (saas) öldükdən sonra bizim əməllərimizdən xəbərdar
olduğunu demək yanlışdır.
Cavab
Sələfilər Peyğəmbərlərin bizim əməllərimizdən xəbərsiz olduğunu sübut etmək
üçün Qiyamət Günündəki hadisələrdən danışa bilməzlər, bütün bu şeylər orada
ritorik formada baş verir ki, kafirlərə hər şey aydın olsun və yalnız bu
dünyada baş verənlər orda qeyd olunacaq (yəni bu dünyada etdiyimiz əməllər qiyamət
günü nəzərə alınacaq. Və bu dünyada baş verən mənəvi hadisələr o səhnədə
xatırlanmayacaqdır.)
Əgər sələfilər bu faktı qəbul etməsələr və öz qiyaslarından bərk-bərk yapışsalar, onda biz Quranda nə qədər ziddiyyətlərin olduğunu onlara göstərəcəyik. Vəhabilərdə problem ondan ibarətdir ki, onlar Quran ayələrinin təkcə öz iddialarına uyğun olan hissəni götürürlər, qalan hissəsini tərk edirlər. Quranı doğru anlamaq yalnız Əhli-Beytin (əs) vasitəsilə mümkündür. Davam etməzdən əvvəl bilməliyik ki, sələfilər “Şahid” olmaqdan nə başa düşürlər. Məsələn, Quranın bu ayəsinə baxaq:
Əgər sələfilər bu faktı qəbul etməsələr və öz qiyaslarından bərk-bərk yapışsalar, onda biz Quranda nə qədər ziddiyyətlərin olduğunu onlara göstərəcəyik. Vəhabilərdə problem ondan ibarətdir ki, onlar Quran ayələrinin təkcə öz iddialarına uyğun olan hissəni götürürlər, qalan hissəsini tərk edirlər. Quranı doğru anlamaq yalnız Əhli-Beytin (əs) vasitəsilə mümkündür. Davam etməzdən əvvəl bilməliyik ki, sələfilər “Şahid” olmaqdan nə başa düşürlər. Məsələn, Quranın bu ayəsinə baxaq:
(Nisa 4:41) (Ya
Rəsulum!) Hər ümmətdən (peyğəmbərini) bir şahid gətirəcəyimiz və səni də onlara
şahid təyin edəcəyimiz zaman (kafirlərin halı) nə cür olacaq?
Və eyniylə aşağıdakı ayə:
(Bəqərə 2:143) (Ey
müsəlmanlar!) Beləliklə də, sizi (ədalətli və seçilmiş) bir ümmət etdik ki,
insanların əməllərinə (qiyamətdə) şahid olasınız, Peyğəmbər də (Muhəmməd
əleyhisəllam da) sizə şahid olsun.
Adi müsəlman anlayışı budur ki, şahid “görən, tanıyan” deməkdir və “əla”
sözü şahid sözündən sonra gələrsə rəqib və ya muhaymin (diqqətli şahid və
yaxından görən) mənasını verir. Xahiş edirik, əl-Bəqərə surəsi, 143-cü ayəyə
istinad edin. Həmçinin Əl-Rad, 43;Əl-Hud, 17; Əl-Nəhl, 84-89-cu ayələrə baxın.
Allah hər xalqdan bir şahid gətirəcək və müqəddəs peyğəmbəri də o şahidlərə
şahidlik etmək üçüngətirəcək. Deməli, peyğəmbərin bizim əməllərimizdən bixəbər
olmasını demək küfrdür.
Lakin bu müsəlman anlayışına zidd olaraq, sələfilər iddia edirlər ki, Rəsulallah (saas) heç vaxt öz ümmətinin və ya əvvəlki ümmətlərin əməllərini müşahidə etməmişdir. Və o, yalnız Quran sayəsində şahid olmuşdur, yəni Allah Quranda əvvəlki ümmətlərin hekayələrini rəvayət edir və Rəsulallah (saas) Qurandanbildikləri əsasında şahidlik edəcək.
Səudiyyədə Urdu dilində tərcümə və təfsiri ilə nəşr olunmuş Quranda yuxarıdakı ayənin (4:41) təfsirini belə verir:
Lakin bu müsəlman anlayışına zidd olaraq, sələfilər iddia edirlər ki, Rəsulallah (saas) heç vaxt öz ümmətinin və ya əvvəlki ümmətlərin əməllərini müşahidə etməmişdir. Və o, yalnız Quran sayəsində şahid olmuşdur, yəni Allah Quranda əvvəlki ümmətlərin hekayələrini rəvayət edir və Rəsulallah (saas) Qurandanbildikləri əsasında şahidlik edəcək.
Səudiyyədə Urdu dilində tərcümə və təfsiri ilə nəşr olunmuş Quranda yuxarıdakı ayənin (4:41) təfsirini belə verir:
“Hər bir
Peyğəmbər Allahın vəhyini öz ümmətinə çatdırdığını Allaha xəbər verəcək. Və
əgər onlar bunu qəbul etməsələr onda bu bizim günahımız deyil. Bundan əlavə
Məhəmməd Peyğəmbər (saas) gəlib belə deyəcək: “Ya Allah, onlar haqqı deyirlər.”
Rəsulallah (saas) ona nazil olan və əvvəlki ümmətlərin hekayələrini rəvayət
edən Qurana əsasən şahidlik verəcək.”
Sələfilərin “Şahid” anlayışı haqqında düşüncələri oxucularımıza aydın
oldusa, biz davam edək.
(ən-Nisə 4:159) Kitab
əhlindən (yəhudilərdən və xaçpərəstlərdən) elə bir kəs olmaz ki, ölümündən
əvvəl (can verdiyi zaman) ona (İsaya) iman gətirməsin, lakin o, (İsa) qiyamət
günündə onların (kitab əhlinin) əleyhinə şəhadət verəcəkdir.
Bu ayədə Allah
(svt) təsdiq edir ki, Həzrət İsa (əs) Qiyamət gününə qədər bütün Xristian və
Yəhudilərə “Şahid”dir.
Hətta əgər biz sələfilərin “Şahid” haqqında nəzəriyyələrinə baxsaq, yenə də
Həzrət İsa (əs) öz ümməti haqqında biləcək, çünkikainatın sonuna yaxın, o,
yenidən dünyaya enəcək və İmam Mehdinin (əs) arxasında ibadət edəcək. Və Quran
da əvvəlki ümmətlərin hekayələri ilə orada olacaq. Beləliklə, bu fakt Həzrət
İsanın (əs) öz ümmətinin əməllərindən xəbərdar olması və Haqq-hesab günü
bunların “Şahid”i olacağı haqqında heç bir şübhəyə yer qoymur. İndi vəziyyət
belədir ki, əgər biz sələfilərin hərflik nəzəriyyələri ilə əməl etsək, onda
aşağıdakı Quran ayələrində ziddiyyət görəcəyik:
1. (5:117) ayəsində
deyilir ki, İsa (əs) qiyamət günü belə deyəcək: “Nə qədər ki, onların
arasında idim, onlara şahid mən idim”
2. Lakin (4:159)-cu
ayədə deyilir ki, Allah Həzrət İsanı (əs) inkar edir və deyir ki, o,
(İsa) Qiyamətə qədər gələn hər bir Xristian və Yəhudiyə şahidlik edəcək.
3. Və həmçinin
sələfilərin şahidlik etmə nəzəriyyələrinə əsasən, Həzrət İsa (əs) öldükdən
sonra ümmətinin nə etdiyini bilmədiyini və yalnız onların arasında yaşadığı
müddətdə onlara şahidlik etdiyini deyəndə, biz onu yalançı elan etməliyik
(nəuzu billah). (Halbuki, o, sonra bu dünyaya gələcək və öz ümmətinin tarixinin
yazıldığı ayələrlə dolu Qurana malik olacaq.)
Əziz Oxucular, ümid edirik ki, indi siz
sələfilərin növbəti hərflik nəzəriyyələrinin nəticələrini görməyə qadirsiz.
Əvvəl də qeyd etdiyimiz kimi, Haqq-hesab günü hadisələr “Ritorik” formada baş verəcək. Həzrət İsa (əs) yalnız ümmətinin arasında yaşadığı müddətdə şahid olduğunu dedikdə, bu, həmin dövrdə Həzrət İsa (əs) ümmətinin əməllərinə görə cavabdehdir mənasındadır. Allah (svt) onu göylərə qaldırdığı üçün, onun, ümmətinin əməllərinə görə cavabdehliyi yoxdur.
Eyniylə, bir çox hədislər var ki, Qiyamət Günü hadisələrin ritorik Formada baş verəcəyini göstərir. Məsələn, hamımız bilirik ki, Peyğəmbərlər Cənnətə gedəcəklər. Lakin buna baxmayaraq, elə hədislər var ki, Qiyamət gününün necə dəhşətli olacağını və bütün bu peyğəmbərlərin qorxudan titrəyəcəyini və başlarına nə gələcəyindən xəbərsiz olacağını bildirir.
Əvvəlkibölmələrdə biz ölülərin eşitdiyi haqqında şübhələri yox edən Quran ayələri və Rəsulallahdan (saas) hədislər qeyd etmişdik. Lakin sələfilər bu Quran ayələri və hədisləri öz qiyaslarına əsasən inkar etməyə çalışırlar.
Allahummə Salli Alə Muhamməd və Ali Muhamməd.
Əvvəl də qeyd etdiyimiz kimi, Haqq-hesab günü hadisələr “Ritorik” formada baş verəcək. Həzrət İsa (əs) yalnız ümmətinin arasında yaşadığı müddətdə şahid olduğunu dedikdə, bu, həmin dövrdə Həzrət İsa (əs) ümmətinin əməllərinə görə cavabdehdir mənasındadır. Allah (svt) onu göylərə qaldırdığı üçün, onun, ümmətinin əməllərinə görə cavabdehliyi yoxdur.
Eyniylə, bir çox hədislər var ki, Qiyamət Günü hadisələrin ritorik Formada baş verəcəyini göstərir. Məsələn, hamımız bilirik ki, Peyğəmbərlər Cənnətə gedəcəklər. Lakin buna baxmayaraq, elə hədislər var ki, Qiyamət gününün necə dəhşətli olacağını və bütün bu peyğəmbərlərin qorxudan titrəyəcəyini və başlarına nə gələcəyindən xəbərsiz olacağını bildirir.
Əvvəlkibölmələrdə biz ölülərin eşitdiyi haqqında şübhələri yox edən Quran ayələri və Rəsulallahdan (saas) hədislər qeyd etmişdik. Lakin sələfilər bu Quran ayələri və hədisləri öz qiyaslarına əsasən inkar etməyə çalışırlar.
Allahummə Salli Alə Muhamməd və Ali Muhamməd.
Yorumlar
Yorum Gönder