İlahi peyğəmbər və əvliyaların məzarı üstə tikili tikmək, yaxud məqbərə ucaltmaq – Quran və Sünnədə.

Bu mövzuda öyrənəcəyik ki, görəsən Allah əvliyalaraının, dostlarının ilahi peyğəmbərlərlərin məzarı üzərində hər hansı bir tikili, məqbərə ucaltmaq olarmı? Bu sözümüzə cavab olaraq ilkin mərhələdə Quran ayələrindən istifadə edəcəyik.

ذَلِكَ وَمَن يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِن تَقْوَى الْقُلُوبِ

Budur (həcc əməlləri)! Kim Allahın (buyurduğu həcin və Onun dininin) nişanələrinə ehtiram göstərsə, şübhəsiz, (bu ehtiram) qəlblərdəki təqvadan hasil olur. (Həcc 32)

-  Nişanə, əlamət və s. “Şəair” ərəb sözü olub “şəirə” sözünün cəmidir -  شَعَائِرَ

Qurani Kərim bir sıra məsələləri Allahın, dinin nişanələri kimi təqdim edərək onlara hörmət və ehtiramı iman və təqvaya bağlayr. (Həcc 32)

Təfsiri Qurtubi şəair sözünə belə təfsir verir: “ “Şəair” insanı bir yönə sövq edən dəlil, əlamət. Ayədəki şəairillah isə, insanı Allaha tərəf yönəldən əlamətlərə deyilir.” (Təfsiri Qurtubi c 12, səh. 56)

Qurani Kərimə nəzər saldıqda bizi Allaha yönəldən əlamətlərin nümünəsini görürük.

1. Mərvə və Səfa dağı: “(Ey möminlər!) Həqiqətən, Səfa və Mərvə Allahın əlamətlərindəndir (ibadət nişanələrindəndir). Evi (Kəbəni) həcc və ya ümrə yolu ilə (qaydası ilə) ziyarət edən şəxsin bunları təvaf etməsində (ətrafına dolanmasında) heç bir günah yoxdur. Hər kəs (vacibdən əlavə) könüllü olaraq yaxşı bir iş görərsə, Allah (onun etdiyi yaxşı işdən) razı qalandır (əvəzini verəndir), (onu) biləndir.” (Bəqərə 158)

2. Dəvələr: “Biz qurbanlıq kök dəvələri (də həcc mərasimində) sizin üçün Allahın (dininin) əlamətlərindən (rəmzlərindən) etmişik. (Həcc 36)

3. Müzdəlifə (Məşərul-həram): "Ərəfatdan qayıdarkən Məşərulhəramda (Müzdəlifədə) Allahı xatırlayın. Sizi doğru yola yönəltdiyi üçün Onu yada salın (Ona dua edin), çünki siz bundan əvvəl (doğru yolu) azanlardan idiniz!" (Bəqərə 198)

4. Məscid və ilahi məkanlar: “(Bu ilahi nur) Allahın (ad, məqam və binalarının) ucaldılmasına və orada Öz adınıb çəkilməsinə icazə verdiyi evlər (məscidlər)dir. Həmin evlərdə səhərlər və axşamlar Onu pak sifətlərlə mədh edərlər.” (Nur 36)

Bu ayədən istifadə edərək deyə bilərik ki, ilahi əvliya və peyğəmbərlərin də evi bu kateqoryaya daxildir. Tarixdən və Quran ayəsindən bizə məlumdur ki, hətta peyğəmbər (s) evinin qarşısında yüksək səslə qışqırmaq və peyğəmbəri o cür səs tonu ilə çağırmaq qadağan edilmiş və bu işi edənlər məzəmmət olunmuşdur. (Bax: Hucurat sürəsi 2-3-4-5) (Bax: Cəlaləddin Suyuti –Ədd-Durrul-Mənsur təfsiri c 5, səh. 50)

5. Əshabı Kəhf mağarası: “...(Nəhayət, əshabi-kəhf öldükdən sonra kafirlər) dedilər: "Onların üstündə bir bina tikin. Rəbbi (onların öldüyünü, yaxud yenidən yuxuya getdiyini və nəyə etiqad etdiyini) daha yaxşı bilir!" Onların (əshabi-kəhfin) haqqındakı mübahisədə qalib gələnlər (mö’minlər) isə: "Onların (məzarı) üstündə (Allaha ibadət etmək məqsədilə) bir məscid tikəcəyik!" - dedilər.” (Kəhf 21)

Diqqət edirsinizsə Allah əvliyası olan və mağarada yenidən dünyalarını dəyişən şəxslərin yerləşdiyi mağara üzərində məscid tikilir və Quran o hadisəni bizə nümunə kimi göstərir.

Səhihi Buxarinin yazdığına görə “Həsən adlı (Hz Həsənin oğlu) bir şəxs dünyasını dəyişdikdə xanımı onun məzarı üstə bir illik bir qübbə ucaltdı və orada əzadarlıq etdi.” (Səhihi Buxari, Cənaiz 62-ci hədis)

İbn Səd özünün Təbəqat kitabında yazır: “Osman ibn Məzunu dünyasını dəyişdikdən sonra Bəqidə dəfn etdilər. Allah Rəsulu (s) buyurdu: “Onun məzarı üzərində bir daş qoyun.” Daş ağır olduğundan peyğəmbərdə (s) də onlarla köməkləşib daşı məzar üstə qoydular, daha sonra Allahın peyğəmbəri (s) buyurdu: “İstəyirəm ki, bu bir nişanə olsun.” (Təbəqat 3-cü cild, səh. 291; həmçinin bax: Sünən Əbu Davud c 3, səh. 211)

Aişə öz qardaşı Əbdur-rəhman bin Ovfun məzarı üstə bir çadır qurdu və bir nəfəri təyin etdi ki, ona nəzarət etsin. (Buxari c 2, səh. 119)
Quranın buyurduğu ayələrdən gördüyümüz kimi, Səfa və Mərvə dağı, bir sıra ilahi məkanlar Allahın nişanələri kimi təqdim edilir, onlara hörmət və ehtiram şərt və vacibdir. Onların bərpası, qorunub saxlanılması da dinimizin bir tövsiyəsidir. Qurani-Kərim bizə keçmişdən ibrət almağa çağırır, yer üzərində gəzərək keçmiş ümmətlərin başına gələcək hadisələrdən öyüd almağımız istənilir. Əgər bu ilahi məkanlar, qorunub saxlanılmasa necə ibrət mənbəyi olar? Odur ki gərək onları qoruyub saxlayaq. Necə ki, Quran “Əshabi-kəhfi” buna nümunə göstərir.

Necə mümkün ola bilər ki, dağ, dəvə, məscid ilahi nişanə olsun lakin, bu həqiqətləri insanlara çatdıran, ömrünü Allaha və Onun dininə həsr edən ilahi peyğəmbər və əvliyalar ilahi nişanə olmasın? Bir Allah əvliyası yaxud peyğəmbərin məzarıda ilahi nişanə və əlamətdir. İnsanları Allaha tərəf sövq edən dəlildir. Odur ki, onların qorunması, bərpası hər bir müsəlmanın vəzifə borcudur. Quranın bəyanına görə qəlbdə olan ilahi təqvanın göstəricisidir. Bu ilahi təqvadan məhrum olan müxaliflər daim ilahi insanların qəbir və məzarlarını dağıtmaq və uçurtmaq ənənəsinə əməl etmişlər. Tarixə nəzər saldıqda görürük ki, bütün xalq və millətlət öz liderlərinin məzar və qəbirlərini çox hörmətlə qoruyub saxlamışlar.

Bu gün ilahi insanların məzarına qoyulan ehtiram elə onların özlərinə qarşı edilən hörmət və sayğıdır.

“Biz qurbanlıq kök dəvələri (də həcc mərasimində) sizin üçün Allahın (dininin) əlamətlərindən (rəmzlərindən) etmişik. (Həcc 36)

Bu ayənin bir qədər də izahına baxaq. Allah evini (Kəbəni) ziyarət edənlərdən bəziləri qurbanlıq üçün özləri ilə dəvə aparırlar. Qurbanlıq əlaməti olaraq heyvanın boynundan zınqırov asırlar. Bununla da həmən dəvəni başqa dəvələrdən ayırırlar. Bundan sonra bu dəvə Allahın nişanələrindən hesab olunur. Ayədə buyurulduğu kimi, Allahın nişanələrinə ehtiram edilməlidir. Məsələn, qurbanlıq üçün ayrılmış dəvədən minik heyvanı kimi istifadə etmək olmaz. Vaxtlı-vaxtında suyunu və otunu vermək lazımdır. Əgər bir nəfər Məkkədə Allah evinin yanında qurbanlıq üçün dəvə kəsirsə, bu dəvəyə özünə layiq (suyunu, otunu vermək, minik heyvanı kimi istifadə etməmək və s.) ehtiram edilirsə, nəyə görə Allahın ən yaxın bəndələri və nişanələri sayılan, canlılardan keçmiş, dinə xidmət etmiş, Allah və bəndələr arasında vasitə olmuş peyğəmbərlərə, imamlara, alimlərə, şəhidlərə və başqalarına vəfatından sonra ehtiram edilməsin? Əgər, həqiqətən, mahiyyəti cansız təbiət olub daşdan və gildən ibarət olan Kəbə, Səfa, Mərvə, Mina və Ərəfat dağlarına Allahla sıx əlaqəli olduqlarına görə ehtiram olunursa və Allahın nişanələri sayılırsa, bəs nə üçün peyğəmbərlər, kəramət sahibləri, dini təbliğ edib, qoruyub saxladıqları halda Allahın nişanələri adlanmırlar?

Mövzu bağlı qeyd etdiyimiz ayələrdən öyrənəcəyimiz dərslər.

1) Keçmiş ümmətlərdə qəbrin tə`miri və iman əhlinin qəbirlərinə ehtiram edilməsi: Quran ayələrindən açıq-aşkar bəlli olur. Allah Əshabi-Kəhf haqqında buyurur:

Camaat Əshabi-Kəhf əhvalatından xəbərdar olduqdan sonra mağaraya girib onların dəfni üçün iki fikir irəli sürdü:

Bəzisi dedi: “Onların məzarı üzərində məqbərə tikin.”

Bu işdə üstün gəlmiş dəstə isə dedi: “ – Onların məzarı üzərində Allaha ibadət etmək məqsədi ilə bir məscid tikəcəyik.” (Kəhf surəsi, 21-ci ayə)

Quran bu iki fikri heç birinə tənqidi münasibət bəsləmədən nəql edir. Hər halda, Allah dostlarının, kəramət sahiblərinin qəbirlərinin qorunması bu iki nəzəriyyədən aydın olur. Hər üç ayəyə diqqət yetirsək, görərik ki, Allah dostlarının, kəramət sahiblərinin məzarlarını tikmək və tə`mir etmək heç də haram və məkruh iş deyil. Əksinə, Allah nişanələrinə bir növ ehtiram əlamətidir.

2) Xüsusi evlərin tikilib ucaldılması: Quran çox gözəl, incə bir məsələni müzakirə etdikdən sonra Allah nurunu içində çıraq olan taxçaya bənzədir. Bu ifadə Quranda “Allah yerlərin və göylərin nurudur” kəlməsi ilə başlayıb və “Allah hər şeyi biləndir” kəlməsi ilə tamamlanır. Bu məsələnin müzakirəsindən sonra deyilir:

“(Həmin taxça və çıraq) Allahın tikilib ucaldılmasına və öz adının zikr edilməsinə izn verdiyi o evlərdədir (o məscidlərdədir) ki, orada səhər-axşam onu təsdiq edib şəninə təriflər deyərlər.” (Nur surəsi, 36-37-ci ayələr).

Bu ayəni açıqlamaq üçün ilk növbədə iki məsələni aydınlaşdırmaq lazımdır:

a) “Evlər” kəlməsində məqsəd nədir?

b) “Ucaltmaq” dedikdə nə nəzərdə tutulur?

“Evlər dedikdə yalnız “məscidlər” nəzərdə tutulmur. Məscidlərlə yanaşı Peyğəmbər (s)-in, Allah dostlarının və kəramət sahiblərinin də evləri qeyd olunub. Bu məqsədlə də “ev” sözü cəmdə “evlər” şəklində işlənmişdir. Bu evlər Allah nurunun mərkəzi sayılır. “Ev” dedikdə məscid nəzərdə tutulmur. Çünki dörd divardan və tavandan ibarət olan mülk “ev” adlanır. Əgər “Kəbə” Allah evi adlanırsa, bu ona görədir ki, dörd divar və bir tavandan ibarət olan müqəddəs evdir. Lakin məscidlər tavansız da ola bilər. İndinin özündə də, “Məscidül-Həram” tavansız bir məsciddir. Quran ayələrindən də bəlli olur ki, tavanlı tikiliyə “ev” deyilir. Zuxruf surəsinin 33-cü ayəsində Allah taala buyurur:

“Əgər insanların (müşriklərin cah-cəlal içində yaşadıqlarını görüb cahillikləri üzündən küfrdə birləşəcək) bir tək ümmət olmaq ehtimalı olmasaydı, Rəhmanı inkar edənlərin (axirətdə əzabını daha da artırmaq məqsədilə) evinin tavanlarını gümüşdən edərdik.”

Hər halda “evlər” kəlməsi məsciddən başqasına və yaxud həm mənzilə, həm də məscidə şamil olur.

“Ucaltmaq” sözünün izahı:

Ayədə deyilir: “Allah bu evlərin ucaldılmasına izn verib.”

Ucaltmaqdan zahiri məqsəd divarları və sütunları hündür etmək, bunun əksi isə viran və dağıtmaqdır. Quranda “ucaltmaq” kəliməsinin zahiri mənası divarların hündür olması və təmiri mənasında işlənib. Bəqərə sürəsinin 127-ci ayəsində deyilir:

“Onu da yadına sal ki, İbrahim və İsmail evin (Kəbənin) bünövrəsini ucaltdıqları zaman.” Əgər “ucaltmaq” da mənəvi məna olsa, Allah belə evlərə yüksək qiymət verir, məqamını daha da ucaldır.

Əgər bu söz zahiri məna da daşısa, ayədə adı çəkilən “evlər” kəlməsi peyğəmbərin, övliyaların mənzillərinə aid olur. Çünki belə evlərin (Allah orada zikr oldunduğuna görə) təmiri və abadlaşması istər həyatda olduqları zaman, istərsə də vəfatlarından sonra layiq bir işdir. Əgər “ucaltmaq” sözü mənəvi mənada işlənmişsə, yenə də Allah belə evlərə ehtiram edilməsinə icazə verib. Bu evlərə ehtiram, onları abadlaşdırmaq, təmiz saxlamaqdır.

Hər iki mənada (zahiri-batini) “ucaltmaq” buna görədir ki, övliyalar və peyğəmbərlər Allahın yaxın bəndələri və dostlarıdır. Quranda bu və bu kimi ayələrin olmasına baxmayaraq, sələfi-vəhhabilər kişi və qadınların gecə-gündüz Allahı zikr etdiyi yerləri Bəqi qəbiristanlığı və s övliyaların məqbərələrini viran edib dağıtdılar. İnsanların cəmləşib dua və münacat etdikləri yerlər indi xarabalığa çevrilib. Bununla da öz keçmiş kin və küdurətlərini Peyğəmbərin (s) ailəsi və onun səhabələrinə qarşı büruzə verdilər.

İslam ümməti və qəbirlərin təmiri ənənəsi.

İslam dini Ərəbistan yarımadasında inkişaf etdiyi və parlaq nuru orta Asiyanı əhatə etdiyi zamanda peyğəmbərlərin dəfn olunduqları yerlər və qəbirlər tanınmağa başlandı.

Elə o vaxtdan bu qəbirlərin bəziləri tam və yarımdairəvi şəkildə olan tavandan (günbəzdən) ibarət olmuşdur. Hal-hazırda bunlardan bəziləri öz əvvəlki vəziyyətində qalmaqdadır.

Məkkə şəhərində İsmailin və anası Hacərin qəbri otaqda, Şuş şəhərində Daniyel peyğəmbərin, İraq ölkəsində Hud, Saleh, Yunis və Zul-Kifl peyğəmbərlərin qəbirləri, həmçinin İbrahimi-Xəlil və oğlu İshaqın qəbirləri vardır. Yəqub və Yusif peyğəmbərlərin qəbirlərini həzrəti Musa Misir şəhərindən gətirib Beytül-Müqəddəs şəhərində dəfn etdi.

Hal-hazırda bu qəbirlər tikili və abadlaşmış vəziyyətdə olaraq qalır.

Həvvanın qəbri Ciddə şəhərindədir. Səudilər bu şəhəri əhatə etdikdən sonra bu qəbirdən heç əsər-əlamət qalmayıb. Deyilənlərə görə, Həvvanın qəbri orada olduğu üçün bu şəhər Ciddə, yəni “nənə” adlanıb. İslamın yeni yayıldığı zaman müsəlmanlar bu şəhəri fəth etdikdə həmin qəbirləri viran edib xaraba qoymurdular.

Əgər, həqiqətən, qəbirləri təmir edib, tikmək haramdırsa, müsəlmanlar fəth etdikləri İraq, İordaniya və s. ölkələrdə yerləşən qəbirləri nəyə görə uçurmadılar və bu qəbirlərin yenidən tikilməsinin nə üçün qarşısı alınmadı? Əksinə, keçmiş peyğəmbərlərin qəbirləri abadlaşdırıldı. On dörd əsrdir bu qəbirlər qorunub saxlanılır. Onlar məzarları qoruyub saxlamağı onun sahibinə ehtiram əlaməti hesab edib, bu işlə xeyirxah əməl sahibinə çevrilirdilər. İbn Teymiyyə “əs-Siratil müstəqim” kitabında deyir:

“Beytül-Müqəddəs fəth olunan zaman peyğəmbərlərin qəbirləri tikilmiş və məqbərə vəziyyətində idi. lakin dörd yüzüncü hicri ilinə kimi bu məqbərələrin qapıları bağlı olub.”

Əgər, həqiqətən, məqbərə tikmək haramdırsa, nə üçün müsəlmanlar bu qəbirləri viran etmədilər? Sözsüz ki, bu iş haram olsaydı, istər məqbərənin qapısı bağlı olsun, istərsə də açıq, qəbirləri dağıtmaq vacib bir əməl sayılardı. Müsəlmanlar məqbərələrin bağlı olmasına baxmayaraq, onları külünglə belə dağıdıb viran edərdilər.

İslam rəhbərləri və alimlərinin gözlərinin qarşısında belə qəbirlərin olması və qorunub saxlanılması müqəddəs İslam dini tərəfindən bu işin icazə verilməsinə dəlalət edir.

İslam tarixi abidələri dinin əsasıdır.

Peyğəmbərlərin, xüsusi ilə əziz İslam Peyğəmbərinin (s), onun həyat yoldaşlarının, övladlarının, səhabələrinin və dostlarının yaşadığı mənzilləri, dəfn olunduqları yerləri, ibadət etdikləri məscidləri, tarixi abidə kimi qoruyub saxlamağın çox böyük əhəmiyyəti vardır.

Bu gün həzrəti Məsihin (həzrəti İsa (ə)) doğulduğu gündən iyirmi əsr keçməsinə baxmayaraq, Məsihin özü, anası Məryəm, ona nazil olan “İncil” kitabı Qərbdə tarixi əfsanə kimi formalaşmışdır. Bəzi Şərq ölkələrinin əhalisi həzrəti Məsihə, anası Məryəmə və “İncil”ə şübhə ilə yanaşırdılar. Və bunu “Məcnuni Amiri” və onun mə`şuqəsi “Leyli”nin əfsanəsinə bənzədirdilər. İnsanlar tarixdə olan əsl həqiqəti nə üçün əfsanəyə oxşadırlar?

Buna görə ki, həzrəti Məsihdən heç bir tarixi əsər və abidə qalmayıb.

Məsələn, əgər Məsihin doğulduğu yer, yaşadığı ev, xristianların əqidəsinə görə dəfn olunduğu yer mə`lum olsaydı, onun asimani kitabı “İncil” təhrif olunmasaydı (dəyişilməsəydi) və nəhayət, İncildə dördlük yaranmasaydı və bu incillərin dördü də onun ölümünə və dəfninə iqrar etsəydi və bütün bunlar qorunub saxlansaydı, onda bu xəyalpərəst və şübhədə qalan insanlar üçün heç bir şəkk-şübhə yeri qalmazdı. Bu səbəbə görə bəzi tədqiqatçılar bu həqiqəti ikinci əsrin ədəbiyyat əsəri kimi adlandırmışlar.

Müsəlmanlar isə cəsarətlə dünyaya üz tutub deyirlər: “Ey insanlar! Min dörd yüz il bundan qabaq bəşərə rəhbərlik etmək üçün Ərəbistan yarımadasından bir şəxs peyğəmbərliyə seçildi. Bu yolda böyük uğurlar qazandı. Onun həyat yolu belə dəyişmədən qorunub saxlanılmışdır. Hətta doğulduğu ev, vəhy nazil olunan Hira dağı, namaz qıldığı məscid, dəfn olunduğu yer, övladlarının, həyat yoldaşlarının, qohumlarının evləri və məzarları olduğu kimi qalır...”

İndi, əgər bu tarixi abidələri məhv etsək və bunlardan heç bir əsər-əlamət qalmasa, İslam düşmənləri üçün dini inkar etməyə böyük dəlil tapılar.

Peyğəmbər (s)-in və onun pak övladlarının tarixi abidələrini (ev, qəbirlər...) dağıtmaq, viran etmək ehtiramsızlıq olmaqla yanaşı, İslam dininə qarşı mübarizə etmək deməkdir.

İslam Qiyamət gününə kimi bütün yer üzü insanlarının əbədi və həmişəyaşar dinidir. Min ildən sonra gələn nəsillər də bu dinin köklü din olduğuna inanmalıdırlar. Belə bir məqsədi doğrultmaq üçün, dinin köklərini, onun əlamət, nişanə və tarixi abidələrini qoruyub saxlamalıyıq. Bu dinin gələcək əsrlərə ötürülməsi üçün yeni nailiyyətlər əldə etməliyik. Elə bir iş görməliyik ki, İslam Peyğəmbərinin peyğəmbərliyinin aqibəti həzrəti İsanın peyğəmbərliyinin aqibəti kimi olsun. Peyğəmbərin vaxtında yaşayan müsəlmanlar ona dərin məhəbbət bəslədiklərindən onun bütün xüsusiyyətlərini, o cümlədən, üzüyünün, ayaqqabısının, diş fırçasının, qılıncının, hirehinin, nizəsinin, atının, dəvəsinin, qulamının, hətta su içdiyi quyuların, vüquf etdiyi yerlərin nişanə və əlamətlərini, bunlardan daha da üstün, yol getməyinin və yemək yeməyinin tərzini, saqqalının formasını yadda saxlamağa çalışmışlar. İndinin özündə də bunlardan bə`zisi qalıb.

Müsəlman ölkələrini gəzib dolansaq və tarixlərinə nəzər salsaq, görərik ki, qəbri tə`mir edib saxlamaq qədim adət və ən`ənə olmaqla yanaşı, bir növ ehtiram əlaməti sayılır. Hal-hazırda bütün İslam ölkələrində peyğəmbərlərin, övliyaların və saleh adamların qəbirləri məzar və məqbərə şəklində qorunub saxlanılır. Çox vaxt bu qəbirlərin üzərində yüksək sənətkarlıq işləri aparılmış və indiyə kimi də qalmaqdadır. Və ora yığılan pullar oranın qorunub saxlanılması üçün sərf edilir...

Vəhhabi məzhəbi yaranmamışdan öncə Nəcd şəhərində (Məkkə-Mədinə) müsəlmanlar övliyaların məzarlar və ziyarətgahlarına böyük hörmət və qayğı göstərirdilər. Alimlərdən heç biri buna irad tutmurdu. Təkcə İranda deyil, bütün müsəlman ölkələrində, o cümlədən Misir, Suriya, İran, Tunis və s-də övliyaların və alimlərin qəbirləri məzar və məqbərə şəklində düzəldilib və müsəlmanlar tərəfindən böyük hörmətə malikdir.

Müsəlmanlar dünyanın hər yerindən dəstə-dəstə bu müqəddəs yerləri ziyarət etməyə gəlirlər.

Bu müqəddəs məkanların xüsusi xadimləri, xidmətçiləri vardır. Bütün bunlardan sonra necə demək olar ki, qəbri tə`mir etmək haramdır. Belə ki, bu iş İslamın əvvəlindən indiyə kimi “Müsəlmanların davranış və əxlaqı” adı ilə davam etmişdir. Bu hərəkətin kökü Peyğəmbər (s)-ə qayıdır və heç kim tərəfindən buna e`tiraz olunmayıb (əksinə, bəlkə də bəyənilib).

Bu mətləbin əhəmiyyəti yüksək dərəcədə olduğu üçün hətta “vəhabi” yazıçılarından bir nəfər bunun zəruriliyini e`tiraf edərək deyir:

“Bu iş bütün Şərq və Qərb ölkələrinə yayılmışdır. Elə bir İslam ölkəsi yoxdur ki, orada qəbir (məqbərə), ziyarətgah olmasın.

Hətta müsəlmanların məscidlərində də bunlar vardır. Bunun haram olması və İslam alimlərinin bunun müqabilində sükut etməsi ağıl tərəfindən qəbul olunası deyildir.”

Lakin etiraf etməsinə baxmayaraq öz inadkarlığından əl çəkməyərək deyir:

“Bir işin yayılması və alimlərin sükut etməsi həmin işə icazə verilməsini sübut etmir. Əgər alimlərdən bə`ziləri bu haqda söz deməmişlərsə, sözsüz ki, başqa alimlər buna e`tiraz etmişlər. Bu da zamanın və mühitin şəraitindən asılıdır.”

Amma bu sözün cavabı çox aydındır. Çünki İslam alimləri yeddi əsr bu əmələ heç bir sözlə e`tiraz etməyiblər. Onların hamısı bu müddətdə İslamın keşiyində durmuşdularmı? Nəyə görə ikinci xəlifə “Beytül-Müqəddəsi” fəth etdikdən sonra orada olan peyğəmbərlərin qəbir və məqbərələrini viran etmədi? Məgər o da öz zamanının müşriklərinə güzəşt edirdi?

Mədinə alimlərinin verdikləri cavab çox təəccüblüdür. Onlar deyirlər:

“Qəbri tikmək səhih hədislərdə haram olduğuna görə alimlər bunu qadağan etmişlər. Elə buna görə də bir çox alimlər belə qəbirləri dağıtmağa icazə vermişlər.”

Müsəlmanlar əziz Peyğəmbərimizin (s) həyat yoldaşı Aişəni otağında dəfn etdikləri halda məzar tikməyin haram olmasını necə etiraf etmək olar? Sonra Əbu Bəkr və Ömər təbərrük üçün o Həzrətin yanında dəfn olundular. Aişənin otağını ortadan iki yerə böldülər. Bir hissəsini onun yaşaması üçün, digər hissəsini isə Peyğəmbər (s) və Şeyxeynin (Əbu Bəkr, Ömər) qəbirləri üçün ayırdılar. Ortadan ayrılan divar Əbdillah ibn Zübeyrin vaxtında ucaldıldı. Sonralar hər dövrün memarlıq xüsusiyyətlərinə görə Peyğəmbər (s)-in dəfn olunduğu yer abadlaşır və təmir olunurdu. Xüsusilə də Əməvi və Əbbasi xəlifələrinin vaxtında onun dəfn olunduğu yerə daha çox diqqət yetirilirdi.

Peyğəmbər (s)-in qəbrinin üstündə axırıncı abadlıq və tikinti işləri sultan Əbdül-Həmidin vaxtında aparılıb. Bu 1270-ci ildə başlandı və dörd il davam etdi. Siz İslam tarixindən və dövründən Səmhudi əsrinə kimi Peyğəmbər (s)-in qəbrinin tikintisi və abadlaşması haqqında məlumat almaq üçün Səmhudinin “Vəfaül-Vəfa” kitabını oxuya bilərsiniz. Həmçinin Mədinə şəhərinin tarixinə aid olan kitablardan da, məlumat ala bilərsiniz.

Növbəti mərhələdə bu yöndə olan hədisləri daha geniş araşdırmasını sizlərə təqdim edəcəyik.

Mahir Şəkərov – İlahiyyatçı yazar.